De oorlogsvoering van Maarten van Rossum

Krijgslisten

In de begintijd van Van Rossum maken veel steden gebruik van relatief eenvoudige stadsommuring. Hiermee tracht men de vijand buiten de muren te houden en wacht men af totdat de vijand in de wijde omgeving klaar is met de verwoesting en plunderingen. Om toch steden in te kunnen nemen, verzint Van Rossum meerdere krijgslisten. In Arnhem (1514) worden soldaten verborgen onder hooi de stad binnengesmokkeld. In Rhenen (1527) verstoppen soldaten zich in het struikgewas en maken zij ter dekking gebruik van een hooiwagen die men in de stadspoort opzettelijk laat vastlopen. Daarnaast maakt Van Rossum ook regelmatig gebruik van spionnen. Hierdoor is hij goed op de hoogte van de zwakke plekken in de verdediging van zijn vijanden.

Vernieuwingen in de oorlogsvoering

Na bewezen diensten krijgt Van Rossum van Karel van Gelre in 1534 het pand over het vestingstadje Bredevoort. De oorlogsvoering verandert in deze tijd snel. De verbetering van de schietkracht zorgt ervoor dat men over grotere afstanden doel kan treffen. Het in de veertiende eeuw uitgevonden kanon wordt zo'n krachtig aanvalswapen dat het traditionele verdedigingswerken nutteloos en verouderd maakt.

Hierop past Van Rossum tussen 1545 en 1555 de vestingwerken van Bredevoort aan. Hij laat nieuwe stadspoorten plaatsen en voor de Aalterpoort een zogenaamde Halve Maan (vestingwerk in de gracht) aanleggen. De Misterpoort wordt versterkt en er komt een rondeel voor het plaatsen van zwaar geschut. Ook verbreedt hij de gracht en verlegt een deel van de Oostmuur. Tenslotte laat hij aarden wallen opwerpen tegen de stadsmuren om deze ook tegen kanonvuur bestendig te maken. Naast Bredevoort houdt Van Rossum toezicht op de vestingbouw van Zutphen.

"Blaken en branden is het sieraad van de oorlog"

In deze tijd is men niet bekend met het fenomeen dienstplicht. Alleen de stadsbevolking is verplicht haar stad te verdedigen. Voor een militaire campagne maakt men vooral gebruik van huurlingen. Uiteraard is dit een kostbare zaak. Van Rossum besluit daarom om huurlingen achteraf in de oorlogsbuit te laten meedelen. Dit zorgt echter voor veel vernielingen en plunderingen. Hiervan worden veel steden de dupe, waaronder Culemborg, Vianen, Heusden en Amersfoort.

Belegerde steden krijgen van Van Rossum vaak de keuze: óf ze worden aangevallen en geplunderd, óf ze betalen losgeld. Vaak is het bedrag zo hoog dat steden niet aan de verplichting kunnen voldoen. In dat geval wordt een aantal vooraanstaande burgers in gijzeling genomen totdat het losgeld is betaald, zoals in Den Haag en Maarheeze gebeurt. Door de enorme verwoestingen die gepaard gaan met deze wijze van oorlogsvoering wordt Maarten van Rossum vaak de Gelderse Attila genoemd. Zijn lijfspreuk is "Blaken en branden is het sieraad van de oorlog"

Zelfverrijking

Zijn inzet heeft hem geen windeieren gelegd. Naast zijn drostschap van Bredevoort verwerft hij achtereenvolgens het stadskasteel Zaltbommel (1535), Kasteel Het Oude Loo (1538), het Duivelshuis in Arnhem (1539), dat hij koopt uit de nalatenschap van Karel van Gelre, kasteel Cannenburch (1543), de Kleefse Heerlijkheid Hulhuizen (1544), de Heerlijkheid Lathum (1546) en vlak voor zijn overlijden Huis Baer (1555). Op 7 juni 1555 overlijdt Van Rossum aan de pest. Hij sterft ongetrouwd en kinderloos. Zijn neef Hendrik van Isendoorn wordt zijn erfgenaam.

Rechten

Olga Spekman, 2022, CC-BY-NC