OrganisatiesOrganisaties SpecialsSpecials CanonsCanons Regio'sRegio's TijdvakkenTijdvakken Geschiedenis GelderlandThemas RoutesRoutes In de buurtIn de buurt ActueelActueel

Geschiedenis Gelderland

Deze website bevat verhalen uit de geschiedenis van Gelderland.

Struin door de verschillende thema’s, de hoogtepunten uit de provinciale geschiedenis in de Canons en ontdek het verleden van uw streek en gemeente!

U vindt hier ook dé culturele agenda van Gelderland en een overzicht van de bijbehorende culturele en historische organisaties. Daarnaast vindt u ook locatie-gebonden verhalen die gekoppeld zijn aan diverse routes. Deze zijn via de Layar-app of QR-code te beleven.


Wees welkom en kijk rustig rond in de rijkdom van de Gelderse geschiedenis!

Ben Boersema

Kasteel Puttenstein bij Oldebroek

 Een echte roofridder

Herbern van Putten is niet tevreden met de vis- en tiendrechten die hij al bezit en tracht door roof- en plundertochten zijn rechten en dus inkomsten …

Meest recente verhalen

Op deze ets van Jan Caspar Philips uit 1741 zijn links van de aanlegsteiger van de gierpont baders te zien. © Jan Caspar Philips, 1741, collectie Museum Het Valkhof - CC-BY
Rivierbaden, recreatievaart en struintochten
Hoewel vooral de stuwwal, het Waalfront en de weidse gezichten tot de verbeelding van de welgestelde negentiende-eeuwse reiziger spraken, oefende de rivier zélf ook altijd...
Edelhert burlend op de heide (Bron: Geldersch Landschap en Kasteelen, foto: Rob van t Zelfde)
Liefdesgevecht op leven en dood
Het is een imposant gezicht; het grote, sterke edelhert, 200 kilo zwaar en met een gewei van bijna 12 kilo. Als een militair stelt hij...
Nijmegen na het bombardement van 1944
De wederopbouw van Nijmegen
Op 22 februari 1944 werd Nijmegen door de geallieerde luchtmacht gebombardeerd. Het bombardement vernielde grote delen van het middeleeuwse centrum.
Het gebouw aan de Westervoortsedijk
Gloednieuw pand voor Gelders Archief
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet opende op 20 september 2013 het gloednieuwe gebouw van het Gelders Archief. Het nieuwe pand beschikt over een moderne publieksruimte,...
Achtergevel van de Burgershoeve in 2016 © Marianne Poorthuis CC-by
Erve ten Holte of Burgershoeve Spankeren
Op de plaats waar nu de Burgershoeve staat, is al vanaf de vroege Middeleeuwen een boerenbedrijf geweest, dat zeker vanaf 1440 ‘Erve ten Holte’ heette....
Het landschap van de oeverwal: het gehucht Heesselt, gezien vanaf de Waalbandijk. De lichte, zandige, kleigrond is ideaal voor tuinbouw, akkerbouw en fruitteelt. © Foto Overland, CHW Gelderland-521, 2003
Boerderijen, kerken en dorpen vanaf de middeleeuwen
Het huidige Waallandschap, hangt samen met de landbouw die zich vanaf de middeleeuwen op de oeverwallen en komgronden ontwikkelde. Ook de dorpen hebben hun oorsprong...
De tabaksdoos (Bron: CollectieGelderland, Museum Arnhem)
De tabaksdoos van schipper Gerrit de Veer
Tabaksdozen zijn er in vele variaties, van eenvoudige gebruiksvoorwerpen tot ware pronkstukken. Ze zijn bedoeld om tabak in te bewaren, maar sommige hebben ook een...
Romeinenfestival in Nijmegen
Nijmegen, oudste stad van Nederland
Nijmegen wordt over het algemeen beschouwd als de oudste stad van Nederland. Helemaal vast staat dit niet, en uiteraard zijn er meer Nederlandse steden die...
Koningstraat Beuningen
Op resten van de zuidelijke Limes-route
De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Mobilisatiecomplex Alverna
Mobilisatiecomplex Alverna
Het mobilisatiecomplex Alverna ligt in de gemeente Wijchen, ten zuiden van de recreatieplas Berendonk. Het complex is 20 hectare groot.
Voormalig huis Leeuwenbergh (Donjon). In dit nieuwe wijkje op de hoek Molenstraat-Trambaan met de straatnaam Standerdmolen, staat een bord met daarop een vermoedelijke beeld van de Donjon plus toelichtende tekst. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
H. Servatiuskerk te Appeltern vanaf zuid-oostzijde. © Gerard Kouwenberg, 2014
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Schets van het kasteel-landhuis in de achttiende eeuw. © René Reijnen, 2016
Kasteel Heumen, 1355-heden
De familie Van Groesbeek is vanaf 1335 ruim drie eeuwen lang heer en meester in de heerlijkheid Heumen. Zij bouwt een donjon van de ridders...
Grafheuvels vanuit de lucht (Bron: Gemeente Epe)
Grafheuvels in Epe
In de gemeente Epe liggen zo'n 150 grafheuvels. Ongeveer 50 daarvan liggen in één rechte lijn tussen Niersen en Epe. Vanaf de Nieuwe Steentijd (±...
Een poster van de band Moan
Arnhemse Rock Scene
Herinnert u zich deze nog: Long tall Ernie and the Shakers, Hank the Knife and the Jets en The Moans? Bands die in de jaren...
Het Gelderse paard
Het Gelderse paard
In Varsseveld staat een bijzonder standbeeld. Het is een eerbetoon aan een paard. Niet zomaar een knol, maar het paard Amor (1959-1990), een van de...
Hervormde kerk Maasbommel aan noord-oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan...
De Voorst Huis de Voorst achteraanzicht juni 2004
Van Keppel geeft huis De Voorst allure
Huis De Voorst behoorde tot een ring van havezates rond Zutphen, maar was lange tijd van geringe betekenis. Daar kwam verandering in toen het in...
De rechtbank in Zutphen
Zutphen, stad van recht
Zutphen staat bekend als belangrijke plaats in de geschiedenis van de rechtspraak. Als een van de eerste steden had deze stad stadsrechten. Dat betekende dat...
Acquoy Corneel Jansen
Jansenisme van Cornelius Jansenius
Cornelius Jansenius werd in 1585 geboren in Acquoy als Corneel Jansen. Hij werd bisschop van Ieper en verlatijniseerde zijn naam.
Franciscanerklooster Alverna, 1887. Bron: Pontianus Polman & Maturus Hendriks (1980) Alverna. Van begin tot einde. 1887-1980, Wijchen: s.n., p. 15 (via Wikimedia)
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Kasteel Keppel in Laag-Keppel 1743 © Tekening Jan de Beijer. Beeldbank Nederlandse Kastelenstichting.
Kasteel Keppel in de gemeente Bronckhorst
In de Achterhoek zijn in 2005 zes gemeenten samengevoegd onder de naam Bronckhorst. In de middeleeuwen worden in dat gebied een groot aantal kastelen gesticht...
Het schilderij 'Aftocht van Maarten van Rossum na zijn aanslag op Antwerpen op 24 juli 1542' door C. Francken © Omroep Gelderland
Gelderse legers voor de Franse koning
Op 12 juli 1542 verklaart de Franse koning Frans I de oorlog aan de Habsburgse keizer Karel V. Hertog Willem van Kleef en Gulik steunt...
Klein Heidekamp aan de Clement van Maasdijklaan 1. Diende in WO II als officierskamp. © Fotograaf: Henri ter Hall. Gelders Archief
Heimatschutz in Deelen
Wanneer de Tweede Wereldoorlog zich steeds meer in het nadeel van Duitsland ontwikkelt, bouwen de bezetters permanente militaire complexen voor de verdediging van het Reich....
Huis Loenen en oprijlaan
Huis te Loenen
Het huis te Loenen, of Loinen, zoals de archaïsche schrijfwijze luidt, dankt zijn naam waarschijnlijk aan zijn positie. Het woord Loenen, dat 'waterloop' betekent, wijst...
De Wijde Landen (Foto: Léontine van Geffen-Lamers)
De Wijde Landen in Brummen
Aan de overkant van de Bronkhorsterweg in Brummen stond op de plaats waar nu de vijver van De Wijde Landen ligt een koetshuis met schuur...
Manuscriptkaart van de motte Montferland uit 1727 © Kasteel Huis Bergh
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Boerderij 't Hof te Maasbommel
Boerderij 't Hof te Maasbommel
Boerderij 't Hof te Maasbommel kent een rijke geschiedenis. De boerderij, die voormalig ook dienst deed als koetshuis, is gelegen ten westen van het omgrachte...
Stoomgemaal De Tuut © CC0
Het leven op een stoomgemaal
Leo Greep (1933) is de zoon van een machinist. Hij heeft zijn kinderjaren op twee verschillende stoomgemalen in het land van Maas en Waal doorgebracht....
De steengroeve in Winterswijk (Bron: Gouwenaar)
Bijzondere ontdekkingen in de Winterswijkse steengroeve
De steengroeve in Winterswijk bezit afzettingen uit de geologische periode Trias. De groeve is niet alleen in de regio, maar ook nationaal en internationaal bekend...
Draagteken van het schippersgilde, circa 1525 © Museum Het Valkhof
De draagtekens van het Nijmeegse schippersgilde
Het rijke Nijmeegse schippersgilde liet behalve het antependium meer kostbare voorwerpen maken voor de kapel en het gildebestuur. Twee prachtige gildeschilden of ‘bodebussen’ bleven bewaard...
Vooraanzicht Kasteel Middachten met brug over de binnengracht in de achttiende eeuw © Jan de Beijer, Collectie Gelders Archief, PD
Nieuwe parkaanleg bij Huis Middachten rond 1700
Aan het einde van de zeventiende eeuw lieten de nieuwe bewoners van Middachten, Godard van Reede en zijn echtgenote Ursula van Raesfelt (en later Reinhard...
De ruïne van huis Nettelhorst in 2010 © Kasteelbeer CC-BY-SA 3.0, Wikimedia
Huis Nettelhorst bij Lochem
Ten oosten van Lochem ligt huis Nettelhorst, een versterkt huis uit de middeleeuwen dat in 1379 voor eerst vermeld wordt. In de vijftiende eeuw komt...
Tentoonstelling in het Huis der Provincie in Arnhem bij de viering '600 jaar Gelders Parlement' © Ridders van Gelre (Omroep Gelderland)
Het ontstaan van de Gelderse Landdag
De Gelderse Landdag kent een eeuwenlange geschiedenis, welke begint rondom de eeuwwisseling van de dertiende naar de veertiende eeuw. Op dat moment ontstaan de latere...
Tabakskerverij Van der Meulen © CC0
De laatste tabakskerver van Gelderland
In 1894 begon de heer G. Wijers jr. een tabakskerverij achter zijn sigarenwinkel. Op 1 januari 1900 werd het bedrijf overgenomen door de heer Wietze...
Bakstenen tegel uit tweede of derde eeuw na Chr. gevonden bij Romeinse steenbakkerij bij De Holdeurn. © Museum Het Valkhof, CC-BY
Waalstenen bakken
Wat de steenkolen waren in Zuid-Limburg of het gas in Groningen, dat is de rivierklei in het rivierengebied: een kostbare delfstof. In heel Nederland zijn...
De Korenmarkt in Arnhem
De Groep Bijzondere Opdrachten
Aan het eind van de jaren zestig is Arnhem niet meer het rustige provinciestadje dat het ooit was. De welvaart van de jaren zestig in...
Huis te Hoevelaken getekend door Cornelis Pronk tussen 1731-1784 © Rijksmuseum, PDM
Kasteel Hoevelaken in Nijkerk
Het grensstadje Nijkerk krijgt in 1433 stadsrechten. Hertog Arnoud van Gelre laat een blokhuis bouwen om de strategisch gelegen plaats te verdedigen tegen aanvallen uit...
Op dit fraaie bakje staat het eigendomsgraffito van de Romeinse ruiter Rufus. © Museum het Valkhof
De schrijfsels van ruiter Rufus
De eenvoudige zinnetjes en woorden die de Romeinse soldaten op hun spullen hebben achtergelaten, wordt graffiti genoemd. Meestal zijn dergelijke teksten zeer bruikbaar om...
Tekening van de villa over de opzet van het park Grote Aalst. Op deze afbeelding zie je in rood de sporen die zijn opgegraven. In het midden van het park staan de bomen op een verhoogd terrein. Zo kunnen de boomwortels de archeologische resten van het hoofdgebouw niet beschadigen. Er zijn verschillende soorten bomen geplant, zoals ook in de Romeinse tijd de gewoonte was. Het (bijna) rechthoekig pad om het middenterrein heeft de vorm van de omheining van het villaterrein, maar dan kleiner.
Romeinse villa Keizershoeve
Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park...
Kasteel Poederoyen tussen 1600 en 1672. © Gelders Archief, PD
Kasteel Poederoyen
Ingeklemd tussen Holland en Brabant is het gebied van de Bommelerwaard strategisch steeds van groot belang geweest. Er wordt beweerd dat de heer van Heusden...
De opstelling van banken inzichtelijk gemaakt door de Ridders van Gelre (Gelredag 28-10-2017) © Ridders van Gelre (Omroep Gelderland)
Rechtspraak op het Herenhul in Engelanderholt
Op het Herenhul, nabij Apeldoorn, vinden in de middeleeuwen in de open lucht rechtszaken plaats. Er worden voornamelijk zaken behandeld waarbij een van de partijen...
Verkiezingsuitslagen aan de gevel van het gebouw van de Nieuwe Apeldoornsche Courant aan de Kanaalstraat in Apeldoorn, jaren twintig (Bron: Archief Wegener, Apeldoorn)
De komst van het nieuwe kiesstelsel
Het nieuwe kiesstelsel bracht grote veranderingen teweeg in het politieke krachtenveld. Alle mannen boven de achttien jaar - na 1919 aangevuld met alle vrouwen boven...
Voorbereidingen voor de aanleg van het Twentekanaal bij Lochem, 1930 (Bron: Nationaal Archief Den Haag)
De Achterhoek wil kanalen
Op 1 juli 1933 is het eerste deel van de werkzaamheden voor de aanleg van het Twentekanaal officieel afgesloten met de opening van het sluizencomplex...
Westzijde van Huijs te Leeuwen. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Heveadorp © Gelderland in Beeld
Een dorp van rubberarbeiders
De manier waarop arbeiders in het verleden woonden en leefden is tegenwoordig wellicht lastig voor te stellen. De herinnering aan het arbeidersleven is in de...
Arnold van Egmond (r), oudste zoon van Maria van Arkel en Jan II van Egmond. Afgebeeld in zijn Breviarium, knielend bij St.Nicolaas © Publiek Domein
Maria van Arkel en Jan met de bellen verloven zich in 1400
Jan met de bellen en Maria van Arkel - allebei tieners - verloven zich op kasteel Ammersoyen. Daarmee zou de Gelders-Gulikse dynastie gered kunnen worden,...
Willem Elektriciteitspionier Willem Benjamin Smit uit Slikkerveer (Foto: Brush HMA Ridderkerk, bron: Stichting Willem Smit Historie)
Het imperium van Willem Smit
De fabriek van elektriciteitspionier Willem Smit, Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek, werd in de twintigste eeuw een succesvol bedrijf.
Deze ivoren draagbare zonnewijzer uit 1573 werd in 1986 gevonden in een beerput in Nijmegen. © Museum het Valkhof
Bij de tijd
Een ivoren draagbare zonnewijzer, in 1986 gevonden in een beerput in Nijmegen, illustreert de manier waarop technische ontdekkingen hun weg vonden naar het bestaan van...
Splitsingspunt van Rijn en Waal bij de Schenkenschans omstreeks 1640. De Waal was toen al een grotere tak dan de Rijn. Rond het splitsingspunt liggen veel fortificaties. Noord is onder. © Atlas van Loon, Joh. Jacobi Schort, ca. 1640
Meanderende rivieren
Ongeveer 10.000 jaar geleden was de ijstijd afgelopen. In de periode die we het holoceen noemen, werd het klimaat warmer en gelijkmatiger. De bergen in...

Inschrijven nieuwsbrief

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

T 026-3521690
E info@mijngelderland.nl
erfgoed gelderland
© 2018 - mijnGelderland
Disclaimer Colofon
Facebook Twitter Youtube