OrganisatiesOrganisaties SpecialsSpecials CanonsCanons Regio'sRegio's TijdvakkenTijdvakken Geschiedenis GelderlandThemas RoutesRoutes In de buurtIn de buurt ActueelActueel

Geschiedenis Gelderland

Deze website bevat verhalen uit de geschiedenis van Gelderland.

Struin door de verschillende thema’s, de hoogtepunten uit de provinciale geschiedenis in de Canons en ontdek het verleden van uw streek en gemeente!

U vindt hier ook dé culturele agenda van Gelderland en een overzicht van de bijbehorende culturele en historische organisaties. Daarnaast vindt u ook locatie-gebonden verhalen die gekoppeld zijn aan diverse routes. Deze zijn via de Layar-app of QR-code te beleven.


Wees welkom en kijk rustig rond in de rijkdom van de Gelderse geschiedenis!

Landgoed Hemmen

 Een ruïne in een moderne stad

Oorspronkelijk werd het nieuwe huis ook omgeven door een gracht, maar deze werd eind achttiende eeuw al gedempt. De heer liet het bos kappen en liet e…

Meest recente verhalen

Zicht op Elden vanaf Defensiedijk tussen Arnhem en Nijmegen © Archief Historische Kring Elden
Defensiedijk Nijmegen
Eind jaren veertig van de twintigste eeuw werd een begin gemaakt met het zogenaamde IJssellinieplan, een uitgebreid nieuw inundatieplan (onderwaterzettingsplan) ten behoeve van de Nederlandse...
De Motte van de burcht Mergelp op de Duivelsberg © Romaine CC0
De Duivelsberg te Ubbergen
Langs de strategisch gelegen Nijmeegse stuwwal aan de Waal worden rond het jaar 1000 twee mottes (verdedigingsheuvels) aangelegd. In de middeleeuwen vormt Ubbergen een grensgebied...
Steunpenning uitgegeven ter gelegenheid van de watersnood in 1926 (Bron: Historische Vereniging Tweestromenland)
Waterbeheersing
Het dijkherstel in Overasselt werd door het dijkbestuur van het Rijk van Nijmegen voortvarend ter hand genomen en in 1926-1927 uitgevoerd. Ook was het bestuur...
Trouwfoto Johannes Bronkhorst en Agnes van Lent 18-10-1939 © Léon Bronkhorst CC-BY-NC
Evacuatie naar Landgoed Coldenhove in 1944
Johannes Lambertus Bernardus Bronkhorst (1909-1986) en Agnes Wilhelmina van Lent (1914-1988) woonden in de Prins Hendrikstraat 41 in Arnhem. Toen op 23 september 1944 op...
Ansichtkaart van grens tussen Duitsland en Beek (1927) © Regionaal Archief Nijmegen
Duitse vluchtelingen over de grens
Duitse vluchtelingen staken in de jaren ‘30 met golven de grens met Gelderland over. Dieptepunt vormde de grote stroom van 10.000 Joden naar Nederland in...
De Antoniuskapel in Sinderen
Voormalig kasteel Sinderen
Kasteel Sinderen is waarschijnlijk in de dertiende eeuw gesticht. In 1251 treedt Rudolf van Sinderen op als 'advocatus' van Sinderen. Mogelijk is hij de bouwheer...
De Werenfriduskerk in Zieuwent
De St. Werenfriduskerk in Zieuwent
Midden in het land tussen Ruurlo en Lichtenvoorde ligt het gehucht Zieuwent. Het dorpje werd reeds genoemd in het jaar 1059 en is ontstaan op...
Neogotische kerk te Nitrik 1891-1940
Kerken in Niftrik
De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan....
B24-Liberators boven hun doel © PD
'Vergissingsbombardement' op Arnhem
Op 22 februari 1944 kostte het verwoestende Amerikaanse bombardement op Nijmegen ruim 800 mensen het leven kostte. Minder bekend is dat diezelfde dag ook Arnhem,...
Romeins schip Druten
De Romeinse boot van Druten
Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Kaart van De Man uit 1747 uit de Hottinger atlas. Vlak bij ‘De Lugt’ is ‘Het Laar’ te zien, waar toentertijd de familie Haeck woonde. © Rijksarchief Den Haag
Pachtboerderij 'Het guet toe Laer', gesplitst door aanleg spoorlijn
De boerderijen Grote Laar en Kleine Laar kennen een indrukwekkende geschiedenis die zeker terug gaat tot 1310. Het landgoed was destijds nog niet gescheiden en...
Geldermalsen Kalenberg kledingspeld Hondsgemet. Bron: ACVU/ADC
Romeinen aan de Linge
Tussen Meteren en Geldermalsen zijn omvangrijke resten gevonden van Romeinse en Bataafsche nederzettingen.
In Brakel moest in 1975 onder meer het voormalige gemeentehuis voor dijkversterking wijken. Sinds 1980 staat op de plek van het gemeentehuis het Vrouwtje van Brakel, dat zorgelijk over de Waal tuurt. © Via Collectie Gelderland, Gelderland in Beeld, gemeente Zaltbommel
Van dijkversterking naar Ruimte voor de Rivier
Na de Watersnoodramp van 1953 moesten eveneens de dijken in het rivierengebied versterkt worden. De rigoureuze aanpak daarvan leidde tot veel protest. Ondertussen ontstonden in...
Luchtfoto van het oude centrum van Harderwijk © Marco Grotenhuis, Wikimedia
Hanzestad Harderwijk
In de late middeleeuwen dreven Nederlandse kooplieden uit steden als Kampen, Zwolle, Zutphen, Doesburg, Elburg en Harderwijk handel met kooplieden en steden in Noord-Duitsland en...
De schoorsteen van steenfabriek Vogelensangh is van ver te zien. Foto Hans Barten
Steenfabriek Vogelensangh
Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De Wildenborch (Bron: de Wildenborch, Gelders Erfgoed bezit geen rechten van deze afbeelding)
Roofridderburcht de Wildenborch
Het is nauwelijks voor te stellen dat er zich op deze plek tussen Vorden en Lochem ooit een van de meest geduchte roofridderburchten van de...
Boerderij Den Hoek te Gameren is gebouwd op een terp © Eduard van Iersel, cc-by-sa
Het gevaar van dijken
De sluitende bedijking in de middeleeuwen betekende helaas niet dat het voor de bewoners langs de rivieren veiliger was geworden. Integendeel. Doordat het overstromingsgebied bij...
Kweeperen bij Kasteel Batenburg © Erfgoed Gelderland, Henriette Kosse CC-by
Kweeperen van Batenburg
Oorspronkelijk is de kweepeer afkomstig uit Perzië en Anatolië en misschien ook uit Griekenland en de Krim. Lange tijd werden de vruchten, die meer in...
Gewend ruiterzegel, Reinoud I met banier voor zich © Gelders Archief 0243-18-5
Graaf Reinoud I, de gekke graaf van Gelre
De Gelderse graaf Reinoud I wordt vaak vooral herinnerd als ‘gekke graaf’. Tijdens de slag bij Woeringen (Duitsland) zou hij een klap op zijn hoofd...
Panorama uitzicht op Nijmegen, Nederland ca. 1541 © Frans Hogenberg, in: Civitates orbis terrarum - Braun en Hogenberg
Tolvrijheden in Hanzestad Nijmegen
Dankzij een groeiend pakket tolvrijheden was het Nijmeegse burgerschap in de eeuwen vanaf 1230 tot het begin van de Opstand in 1566 zeer gewild. Nijmeegse...
Kostbare vuurstenen dolk, gevonden bij Lent © Museum Het Valkhof, CC-BY
De rivier gunstig stemmen met offers
De belevingswereld van de vroege bewoners van het rivierengebied was vol van mythen en religieuze betekenis. Ze hadden geen tempels of kerken waar ze hun...
Steur was de grootste vis in Nederlandse wateren. Vrouwelijke steuren konden tot vier meter lang worden. Kuit was lekkernij (peelmoes, later kaviaar). © Bron: Universiteit van Amsterdam, Iconographia Zoölogica, 1700-1800. CC0
Vissen in de Waal
Ooit was de vis in de Waal een belangrijke voedselbron voor de mensen die langs de rivier woonden. In elk dorp woonden vissers, en ook...
Al in 1984 werd in Rees een monument opgericht ter herdenking van zowel de weggevoerde Joden als de dwangarbeiders in het kamp.
De dwangarbeiders van kamp Rees
In het zuiden van de Gelderse Achterhoek ligt het dorp Megchelen, aan drie kanten omgeven door Duits grondgebied. In de late avond van december 1944...
De Ijzergieter © C. Ellfers, Collectie Gelderland, DRU
IJzerproductie in de Oude IJsselstreek
In de bodem van Oost-Nederland komt veel ijzeroer voor van hoge kwaliteit. Om kwalitatief hoogwaardig ijzer te kunnen maken is echter meer nodig. Zoals kalksteen,...
Veel kunstenaars legden de weidsheid van het rivierenlandschap vast, vaak vanwege het landschap zelf, maar op deze ets om de fortificaties rond Nijmegen in beeld te brengen (Mattheus Berkenboom, 1705). © via Collectie Gelderland, Museum het Valkhof
Een weidse rivier aan een on-Nederlandse stuwwal
De ligging van Nijmegen, aan de voet van de stuwwal en aan de oever van een weidse rivier, maakte van de stad en het omliggende...
Het Diaconessenhuis in Arnhem in 1945. Hier was voor de slag het Duitse Kriegslazarett gevestigd. Bron: Gelders Archief © Fotograaf: dr. B.C. Charbon
Gewond in de strijd
Naast het grote aantal gesneuvelden vielen er ook veel gewonden in de verwoede strijd rond Arnhem en Oosterbeek. In de regel werden de gewonde militairen...
Impressie Zwarte Cross © Paula van Wijk, 2011
Elisah op de Zwarte Cross 2011
Elisah is 24 jaar en komt uit Steenderen. Ze gaat sinds haar vijftiende jaar naar het festival Zwarte Cross in de Achterhoek. Sindsdien is ze...
Vroege klokbeker (2500-2300 v. Chr.), reconstructie vervaardigd door de auteur
Het maken van een klokbeker
Alle klokbekers zijn met de hand gevormd. De draaischijf is in die tijd nog onbekend op de Veluwe, want deze is pas met de komst...
Het vee wordt in veiligheid gebracht tijdens de watersnood in het Land van Maas en Waal, 1926 (Bron: Historische Vereniging Tweestromenland)
Noodmaatregelen en noodhulp
Na de dijkbreuk bij Overasselt liep het overstromingswater via het zich steeds verder verwijdende doorbraakgat in grote hoeveelheid het Land van Maas en Waal binnen,...
Stadsgezicht van Bronkhorst (Bron: RCE, fotograaf: Gerard Drukker)
Bronkhorst
Bronkhorst vormt met zijn oude boerderijhuisjes, de smalle keistraatjes en enkele bezienswaardigheden een prachtig, sfeervol plaatsje. Het stadje kreeg in 1482 stadsrechten maar de omvang...
H. Servatiuskerk te Appeltern vanaf zuid-oostzijde. © Gerard Kouwenberg, 2014
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Bij de toren van de Hervormde Kerk staat de bakstenen pomp (Foto: John Scholte)
De stadspomp in Buren
Goede watervoorziening is voor de stad Buren in de achttiende eeuw van levensbelang.
Soldaten rijden door het weiland
Operatie Veritable
Operatie Veritable begint in de ochtend van 8 februari 1945 met een onvoorstelbaar grote troepenmacht aan een opmars naar Duitsland. Door de dagenlange regen, de...
Zicht op de stad Wageningen met links het kasteel. Tekening uit 1730 © Het Gelders Archief PDM
Kasteel Wageningen
Op de Veluwezoom langs de Rijn en grenzend aan Het Sticht van de bisschop van Utrecht ligt Wageningen. Deze plek is zo strategisch dat Karel...
Dit schilderij van J.D.C. Veltens laat de watersnood van 1855 als een soort stripverhaal zien met het kruiende ijs, de dijkdoorbraak en het ondergelopen land. © Museum het Valkhof
Dagelijks leven aan de Waal
Vanaf de zestiende en zeventiende eeuw werd steeds vaker het dagelijks leven langs de Waal geportretteerd, van scheepvaart, bedrijvigheid en landbouw tot pontjes en bruggen....
Stoomgemaal De Tuut © CC0
Het leven op een stoomgemaal
Leo Greep (1933) is de zoon van een machinist. Hij heeft zijn kinderjaren op twee verschillende stoomgemalen in het land van Maas en Waal doorgebracht....
Het begin van kasteel Heumen rond 1200. © René Reijnen, 2016
Kasteel Heumen, 1188-1585
Even ten zuiden van Nijmegen in de heerlijkheid Heumen lag aan de Maas een imposante waterburcht. Door zijn strategische ligging op de grens van Gelderland...
Het monument (1994) langs de Heerbaan van de evacuatie (Bron en fotograaf: Jan G. Smit)
Millingen op drift
Millingen had in de eerste vier jaar van de oorlog betrekkelijk weinig gemerkt van gevechtshandelingen. Het Nazibewind had voor 1940 vele Millingers alleen maar voordelen...
Sint Antonius Abtkerk te Wijchen 1750. © RKD
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.
Kerk van Maasbommel door C.Pronk, 1732. Bron: RKD
Rooms-katholieke kerk Maasbommel, opvolger van middeleeuwse kerk
Van de middeleeuwse kerk, die in 1812 is gesloopt, zijn geen zichtbare resten bewaard gebleven. De kerk stond op het kerkhof...
Betrouwbaar touw © Touwslagerij Steenbergen
Touwslagerij Steenbergen Gorssel
In touwslagerij Steenbergen te Gorssel wordt de familietraditie voortgezet en het oude ambacht – hoewel niet helemaal als vroeger – nog steeds uitgeoefend.
Een plakkaat van de Provinciale Elektriciteitswerken
Elektriciteitsvoorziening in Oldebroek
Dat een burgerinitiatief resultaat kan hebben, blijkt uit de manier waarop Oldebroek vlak na de Eerste Wereldoorlog aan elektriciteit komt.
Versierde vuurmaker, gevonden in een waterput in Nijmegen-West © Museum het Valkhof
Versierde vuurmaker
Tegenwoordig is het makkelijk zat om een vuurtje te maken, maar vroeger was dit een hele, vakkundige bezigheid. Belangrijk was in ieder geval dat je...
Theo Mann-Bouwmeester, 1895. Fotograaf onbekend. Collectie TIN. (Theater Instituut Nederland)
Vermaard toneelspeelster uit Zutphen
Sinds 1955 wordt elk jaar de Theo d'Or prijs uitgereikt aan de beste actrice van dat seizoen. Deze prijs is genoemd naar toneelspeelster Theo Mann...
Het gemeentehuis van Lingewaal in Asperen (Bron: Gemeente Lingewaal)
Samen of zelfstandig
Tot de jaren zeventig kwam samenvoeging van gemeenten sporadisch voor. Het ruimtegebrek van de grotere steden om de groeiende bevolking te kunnen opvangen was tot...
Een Afro-Amerikaanse soldaat
Afro-Amerikaanse soldaten in Wijchen
Afro-Amerikaanse soldaten werden in de Tweede Wereldoorlog doorgaans ingezet als genisten of chauffeurs. Blank Amerika was van mening dat Afro-Amerikanen niet konden vechten.
'De Franse legers steken bij Lobith de Rijn over, 1672' prent Charles Louis Simonneau naar Adam Frans van der Meulen (1672) © Rijksmuseum Amsterdam (Rijksstudio) PDM
De Rijnoversteek van Lodewijk de Veertiende bij Lobith
Op 12 juni 1672 stond één van de grootste vorsten uit de Europese geschiedenis op de Elterberg met uitzicht op Rijn. Het was niemand minder...
Havezate Zwanenburg bij Vorchten zijaanzicht © Gelders Archief
Huis Zwanenburg in Vorchten bij Heerde
Bij de IJssel aan de rand van de Veluwe brengen eerst kloosterbroeders de vruchtbare gronden in cultuur. Daarna ontstaan er ook enkele versterkte huizen met...
Plaggenhut in het Nederlands Openlucht Museum te Arnhem
Wonen in een plaggenhut
Tot het begin van de 20e eeuw zijn er in Nederland mensen die in hutten woonden. Van boomstammen maken zij een skelet, die ze met...
Huis de Kieftskamp (Bron: Peter van der Wielen)
Huis de Kieftskamp
Het tegenwoordige huis de Kieftskamp of Kieftenkamp in de buurt van Vorden werd gebouwd in 1776. Hiermee is het een van de jongste landhuizen in...

Inschrijven nieuwsbrief

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

T 026-3521690
E info@mijngelderland.nl
erfgoed gelderland
© 2018 - mijnGelderland
Disclaimer Colofon
Facebook Twitter Youtube