OrganisatiesOrganisaties SpecialsSpecials CanonsCanons Regio'sRegio's TijdvakkenTijdvakken Geschiedenis GelderlandThemas RoutesRoutes In de buurtIn de buurt ActueelActueel

Geschiedenis Gelderland

Deze website bevat verhalen uit de geschiedenis van Gelderland.

Struin door de verschillende thema’s, de hoogtepunten uit de provinciale geschiedenis in de Canons en ontdek het verleden van uw streek en gemeente!

U vindt hier ook dé culturele agenda van Gelderland en een overzicht van de bijbehorende culturele en historische organisaties. Daarnaast vindt u ook locatie-gebonden verhalen die gekoppeld zijn aan diverse routes. Deze zijn via de Layar-app of QR-code te beleven.


Wees welkom en kijk rustig rond in de rijkdom van de Gelderse geschiedenis!

Progressieve concentratie

 Verkiezingsstrategiën rond 1970

De gewoonte om na de gemeenteraadsverkiezingen te komen tot zogenaamde 'afspiegelingscolleges', waarbij de grote partijen in de gemeenteraad naar verh…

Meest recente verhalen

Huis te Winssen door C.Pronk, 1732. Bron: RKD
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
Koperen plaatje met de tekst:' Jacob Cornelis Carl Baron Bieck, gebore den 30 decemb 1737 gestorwen in Den Haag den 19 augustus 1743' © Museum het Valkhof
Ongelukkig geslacht
Het zoontje van Willem Hendrik Pieck, die in de Nederlandse Republiek vele hoge functies had, overleed vroegtijdig op zesjarige leeftijd. Zijn naambordje werd gegraveerd door...
De zwarte ring, gevonden in een nederzetting in Huissen © Museum het Valkhof
Zwarte man op zwarte ring
De zwarte afrikaan liet zich in Huissen kenmerken door een gitzwarte ring te dragen. Door wie de ring is gemaakt, blijft echter een groot raadsel....
Een 4000 kVA transformator uit 1916 (Bron: Stichting Willem Smit Historie)
De geschiedenis van Willem Smit & Co’s Transformatorenfabriek
In 1900 bouwt Willem Smit in Slikkerveer de eerste Nederlandse transformator. Hij was toen al achttien jaar actief in de elektrische energietechniek. Dit werd een...
Tabaksmagazijn Druten.
Tabak, het vergeten goud
Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Interieur van de rosoliemolen © Jan van de Lagemaat, Oral History Werkgroep Gelderland
De laatste unieke rosoliemolen in de Achterhoek
Een delegatie van het Openluchtmuseum Arnhem reist in de vorige eeuw op uitnodiging van de burgemeester van Lichtenvoorde naar Zieuwent en Lievelde, waar twee oude...
Gezicht op de Ooijpolder vanaf de Holleweg bij Berg en Dal, omstreeks 1860. Rivierzanden liggen op de stuwwal hoog boven de huidige rivier. © Museum het Valkhof, Willen Carel Nakken
IJstijden en rivieren
De voorlopers van de Rijn, de Waal en de Maas vormden het Nederlandse landschap. Al miljoenen jaren lang brengen deze rivieren grind, zandkorrels en kleideeltjes...
Edelhert burlend op de heide (Bron: Geldersch Landschap en Kasteelen, foto: Rob van t Zelfde)
Liefdesgevecht op leven en dood
Het is een imposant gezicht; het grote, sterke edelhert, 200 kilo zwaar en met een gewei van bijna 12 kilo. Als een militair stelt hij...
Maurits van Oranje op een schilderij van Michiel van Mierevelt (ca. 1620 – 1630) was stadhouder en legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. © Rijksmuseum - PD
Tachtigjarige Oorlog aan de Waal
De rivieren Maas en Waal vormden tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648) een belangrijke natuurlijke barrière. De versterkingen, die lagen op de plaatsen waar...
Kweldam of kwelkade bij Roodslag. Het groen gearceerde gebied is de kwelkom waarin het kwelwater werd opgevangen. © Gemeente Beuningen
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Oude Calixtuskerk, laat-gotisch met 19e eeuwse houten toren (06-05-2011) © Jane 023 op wikimedia commons cc-by-sa
Calixtuskerk wordt protestant
Op 19 augustus 1627 tekent krijgsheer Matthijs Dulken een verdrag van overgave waarmee er een einde komt aan het Beleg van Groenlo. Prins Frederik Hendrik...
Herberg-boerderij De Clef, nu verscholen in het groen
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Arbeiders in de ENKA (Bron: Gelders Archief)
De opbloei van de Gelderse industrie
Gelderland was een plek waar goedkope arbeidskrachten en exportmogelijkheden samen kwamen. Dat heeft tot een grote industriële bloeiperiode geleid die ruwweg duurde van 1860 tot...
In de Steen- en Bronstijd werden veel voorwerpen van been gemaakt. Dit voorwerp is gemaakt van het schouderblad van een rund of een ander groot zoogdier. © Museum het Valkhof
Benen harpoen?
In de Prehistorie werden veel voorwerpen van been gemaakt. Hier zijn echter weinig sporen van bewaard gebleven in de bodem. Op een vindplaats bij Meteren...
Schilderij 'Nachtelijke brand in een dorp' van Adam Colonia (1685)
Dorpsbranden in de Bommelerwaard
Dorpsbranden kwamen in vroeger tijden vele malen vaker voor dan tegenwoordig. Oorzaken waren de noodzaak van het veelvuldig gebruik van vuur in huis én het...
Potloodtekening van het vroegere Kasteel Bevervoorde bij Gelselaar © Joh. Siebers Borculo
Havezate Bevervoorde in Berkelland
Riviertjes zoals de Berkel en beken, waaronder de Baakse Beek, snijden door het zandgebied in de Achterhoek. In de nabijheid van deze grensbepalende stromen ontstaan...
De muntschat gevonden in Canabae. De herkomst van de vijf ringetjes is onbekend © Museum het Valkhof
De muntschat van Canabae
De Romeinen waren vooruitstrevend in hun gebruik van een wettig betaalmiddel. Zo kreeg een soldaat zijn maandinkomen betaald in munten. Een verstandige soldaat spaarde dit...
Schaffelaar huis vooraanzicht Foto: Geldersch Landschap Geldersche Kasteelen
Huis Schaffelaar
Het kasteelachtige huis Schaffelaar dateert uit 1852 en valt meteen op door zijn afwijkende vormgeving. Het is een zeldzaam voorbeeld is van een buitenhuis in...
Molen de Fortuin in de 21e eeuw gezien vanaf de Noordwal © Bob Siemonsma
Molen de Fortuin
Molen De Fortuin heeft een rijkere historie dan het jaartal 1852 in de gevelsteen doet vermoeden.
Het gemeentehuis van Lingewaal in Asperen (Bron: Gemeente Lingewaal)
De vorming van een kwartetgemeente
In het kader van de discussie over de gewestvorming in de jaren zeventig is met Vuren en Herwijnen regelmatig geschoven. In het ene plan zouden...
Tekeningen met onder meer de 'blauwe' gerechtssteen van Batenburg. Bron: Erfgoedstudiehuis Land van de Heerlijkheden
De Blauwe Steen van Batenburg
Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen...
Binnenplein van Kasteel Waardenburg
Het terrein van Waardenburg en Neerijnen
Het terrein van Waardenburg en Neerijnen strekt zich uit over een afstand van drie kilometer langs de Waal. Bijzonder aan het landgoed zijn de architectonische...
Dauwtrappen
De dag dat fietsen geen fietsen heet
Als kind wist ik niet beter dan dat iedereen op Hemelvaartsdag ging fietsen; wij deden dat immers ook altijd en vele anderen met ons. Op...
In Aalten zitten tijdens de Tweede Wereldoorlog honderden mensen ondergedoken. In een huis aan de Markt in Aalten zitten zelfs onderduikers en Duitse soldaten samen in een huis. Nu is er een museum in het huis gevestigd. Hierin wordt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog in Aalten verteld.
Aalten in oorlogstijd
In april 1939 wordt in Aalten een grenswachtdetachement gelegerd van 36 man, ondergebracht in boerderijen. Met zand gevulde buizen worden her en der als obstakels...
Overzicht belegering Zaltbommel anno 1574 door Spanjaarden en Staatsen © Stadskasteel Zaltbommel CC-BY-NC
Zaltbommel in Hollandse handen
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog kiest Zaltbommel in 1572 de zijde van Willem van Oranje. De stad wordt hervormd en bereidt zich voor op verdediging tegen...
Een afbeelding van het aanbregnen van versterkingen aan de Diefdijk
De Hollandse verdediging tegen het Gelderse water
Jarenlang heeft Holland zich willen beschermen tegen het water afkomstig uit 'Gelderse' rivieren. De Diefdijk speelt daarbij een belangrijke rol.
Dorian Hiethaar, Sneeuw
Oogmerk: Dorian Hiethaar
In 2012 is Plaatsmaken begonnen met het filmen van Gelderse kunstenaars in hun atelier. Bijzondere werkprocessen van kunstenaars, en gedachten die daarbij horen, worden zo...
Huis Duistervoorde vóór de verbouwing te zien vanaf de visvijver © Via Collectie Gelderland Gelderland in Beeld
Huis Duistervoorde in Twello
Tussen de wegen naar Zutphen en Deventer ligt Huis Duistervoorde. Het dorp Voorst langs de westoever van de IJssel wordt in 893 voor de eerste...
Aan het eind van de twintigste eeuw geven leden van Het Gelders Orkest workshops aan middelbare scholieren (Bron: Het Gelders Orkest)
Een Gelders voorvechter van cultuurspreiding
'Niemand denkt eraan om de kraaminrichtingen alleen in het westen te concentreren, alleen op artistiek en cultureel gebied wordt de nataliteit bijzonder sterk in het...
Acquoy Corneel Jansen
Jansenisme van Cornelius Jansenius
Cornelius Jansenius werd in 1585 geboren in Acquoy als Corneel Jansen. Hij werd bisschop van Ieper en verlatijniseerde zijn naam.
Kinderen in streekdracht voor de deur van een boerderij op de Veluwe, circa 1900 (Bron: CODA Archief, Apeldoorn)
Schoolverzuim in Gelderland
Rond 1900 kende Gelderland een absoluut schoolverzuim van negen procent van de kinderen tussen zes en twaalf jaar, een percentage dat vrijwel naadloos aansloot bij...
Schilderij van Jan van Arckel (Foto: collectie Stadskasteel Zaltbommel)
Ridder Jan van Arckel
Soms kom je namen van clubs of verenigingen tegen waarvan je je afvraagt waar ze vandaan komen. Zo heeft voetbalvereniging Jan van Arckel in Ammerzoden...
De Liburna op het water © Wil Gipman
De Liburna in Millingen
Millingen lag in de Romeinse tijd net achter de Waal en de Rijn, in de luwte van de Limes, de noordgrens van het Romeinse rijk....
De Staringkoepel en het omringende landschap (Bron: Wikimedia)
De Staringkoepel
Een zelf over te trekken veerpontje over de Berkel is de enige toegang tot de schilderachtige theekoepel. Vanaf de kleine verhoging waarop deze 'Staringkoepel' zich...
De Landstraat in Aalten
Het verzet in Aalten
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er ook in Aalten sprake van verzet tegen de Duitse bezetter. Niet alleen werden er onderduikers opgevangen, ook verschillende acties...
Op deze plek stond kasteel Puttenstein © Familie Puttenstein, eigenaren en bewoners van boerderij Puttenstein op de Pol
Kasteel Puttenstein bij Oldebroek
De geslacht Van Putten komt oorspronkelijk uit het land van Vollenhove en heeft ook uitgestrekte bezittingen langs de noordrand van de Veluwe. Dicht bij...
Belegering Zaltbommel door de Spanjaarden op een kaart van 1599. Noord is onder. De schipbrug over de Waal is te zien. Links het Spaanse leger. © Rijksmuseum, maker anoniem - PD
Tachtigjarige Oorlog: Beleg van Zaltbommel
De Spanjaarden belegerden in 1599 tijdens de Tachtigjarige Oorlog de stad Zaltbommel. De troepen van de Spaanse bevelhebber Mendoza vochten er tegen de manschappen van...
Huis Lakenburg te Wamel door H.Tavenier 1786. Bron: RKD Den Haag
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
Jan Thate © Collectie Regionaal Archief Zutphen, fotograaf Thate CC-BY-NC-SA
De Warnsveldse huisarts Jan Thate
Jan Thate werd in 1906 geboren op het Vordense landgoed Den Bramel. In 1933 behaalde hij zijn artsenbul. Na zijn huwelijk op 15 juni 1935...
Willem I in kroningsmantel (Bron: Wikimedia)
Rijkspottenkijkers
Vrijwel de hele negentiende eeuw werden de commissarissen nog beschouwd als een soort spionnen van de koning. Ze kregen de bijnaam 'rijkspottenkijkers'. Dit is begrijpelijk...
Voorbereidingen voor de aanleg van het Twentekanaal bij Lochem, 1930 (Bron: Nationaal Archief Den Haag)
De Achterhoek wil kanalen
Op 1 juli 1933 is het eerste deel van de werkzaamheden voor de aanleg van het Twentekanaal officieel afgesloten met de opening van het sluizencomplex...
Touw © cco
Langman touw: historisch innovatief
Zwarte pietjes van de V&D, Italiaanse designertassen, een Singaporees hotel en gigantische Hollywoodproducties als Pirates of the Caribbean en The Hobbit. Wat hebben ze met...
Enspijk pontveer
Van Enspijk naar Mariënweerd
Grote delen van Enspijks grondgebied behoorden vroeger tot de abdij Mariënweerd.
Feestelijke molentaal op Molen De Wielewaal in 1975. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een...
De Werenfriduskerk in Zieuwent
De St. Werenfriduskerk in Zieuwent
Midden in het land tussen Ruurlo en Lichtenvoorde ligt het gehucht Zieuwent. Het dorpje werd reeds genoemd in het jaar 1059 en is ontstaan op...
Romeins schip Druten
De Romeinse boot van Druten
Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Steenfabriek De Panoven in Zevenaar © Steenfabriek De Panoven in Zevenaar
Vastgebakken in het Gelderse landschap
Bakstenen en Gelderland. Deze twee zaken zijn met elkaar verbonden door de grote rivieren die door de provincie stromen. Beide rivieren leveren de grondstof voor...
De Korenmarkt in Arnhem
De Groep Bijzondere Opdrachten
Aan het eind van de jaren zestig is Arnhem niet meer het rustige provinciestadje dat het ooit was. De welvaart van de jaren zestig in...
Zijdewende Begijnenstraat ten oosten van Ewijk en Beuningen. © Gemeente Beuningen
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Jaap Kroneman, Zonder titel
Oogmerk: Jaap Kroneman
In 2012 is Plaatsmaken begonnen met het filmen van Gelderse kunstenaars in hun atelier. Bijzondere werkprocessen van kunstenaars, en gedachten die daarbij horen, worden zo...

Inschrijven nieuwsbrief

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

T 026-3521690
E info@mijngelderland.nl
erfgoed gelderland
© 2018 - mijnGelderland
Disclaimer Colofon
Facebook Twitter Youtube