OrganisatiesOrganisaties SpecialsSpecials CanonsCanons Regio'sRegio's TijdvakkenTijdvakken Geschiedenis GelderlandThemas RoutesRoutes In de buurtIn de buurt ActueelActueel

Geschiedenis Gelderland

Deze website bevat verhalen uit de geschiedenis van Gelderland.

Struin door de verschillende thema’s, de hoogtepunten uit de provinciale geschiedenis in de Canons en ontdek het verleden van uw streek en gemeente!

U vindt hier ook dé culturele agenda van Gelderland en een overzicht van de bijbehorende culturele en historische organisaties. Daarnaast vindt u ook locatie-gebonden verhalen die gekoppeld zijn aan diverse routes. Deze zijn via de Layar-app of QR-code te beleven.


Wees welkom en kijk rustig rond in de rijkdom van de Gelderse geschiedenis!

De Liburna in Millingen

 Een Romeins militair transportschip

Bij Millingen lag waarschijnlijk een oversteekplaats van de Waal: dit is wellicht een doorwaadbare plek of een brug geweest. Bij deze oversteekplaats …

Meest recente verhalen

Slechte woonomstandigheden in Nijmegen, jaren tien (Bron: de Gelderland Bibliotheek)
Woonomstandigheden in Gelderland
Bij de sanering van de Arnhemse wijk Klarendal in de jaren negentig van de negentiende eeuw kreeg een aantal woningen eigen toiletten en ijzeren ledikanten...
Het hoofdgebouw van slot Well in 2014. © Monique van der Steen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed via CollectieGelderland
Slot Well in Maasdriel
De loop van de rivier de Maas in de Bommelerwaard verandert in de middeleeuwen regelmatig. De afzetting van vruchtbare grond en landwinning, maar ook overstromingen...
Het mariabeeld
Maria van Renkum
De geschiedenis rondom de Maria van Renkum werd gekleurd door reformatie in de zestiende eeuw. In 1405 wordt het beeldje voor het eerst vermeld wanneer...
Reclameplaat, voorstellende een bloeiende boomgaard met fabriek, 1950-1960 © Flipje en Streekmuseum Tiel
Zoet goed
De fruitteelt in Gelderland kent een lange geschiedenis die teruggaat tot in de Romeinse tijd. Alhoewel het rivierengebied tegenwoordig nog steeds bekend staat om haar...
In 1828 legde Johann Adolf Lasinsky de afvaart van een groot Hollands houtvlot bij Koblenz vast. Op het vlot zijn hutten gebouwd. Tientallen roeiers sturen het vlot in de goede richting. © Wikimedia PD
Twee bijzondere handelsproducten: wijn en hout
Eeuwenlang vormde de handel in Rijnwijn een van de belangrijkste pijlers onder de economische voorspoed van Nijmegen. Dertig tot vijftig procent van alle schepen die...
De Waaldijk bij Heesselt met peilschaal op 1 februari 1995 © Henri Comront, beeldbank Rijkswaterstaat CC-by
De bijna-ramp 1995
In de jaren negentig waren we in Nederland de mogelijkheden van watersnood bijna vergeten. Na 1926 hadden zich in het rivierengebied geen grote overstromingen meer...
Grasland waarin zich in de bodem de resten bevinden van kasteel Wadestein (Bron: Geldersch Landschap en Kasteelen)
Hofstad Wadenstein
Herwijnen, een eeuwenoud dorp gelegen aan de Waal tussen de steden Tiel en Gorinchem, heeft een oppervlakte van 2393 ha.
Huis te Lathum getekend door Jan de Beijer in 1742 © Particuliere collectie Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie
Huis te Lathum
In het gebied de Liemers is Zevenaar vanaf de middeleeuwen belangrijk voor de heren van Kleef. Het blijft zelfs Kleefs gebied tot het Congres van...
Deze amfoor is ooit van de Romeinse ruiter Sextius Basus geweest. in dergelijke kruiken olijfolie werd uit Spanje aangevoerd, waarna ze werden hergebruikt als watertank of urinevat. © Museum het Valkhof
De amfoor van Sextius Basus
In gebieden waar Romeinen hebben gewoond, worden veel amforen teruggevonden, zo ook bij het vroege Sint-Canisiuscollege in Nijmegen. Van wie was deze amfoor en waar...
Mesheft, gevonden in Elst © Museum het Valkhof
Mesheft van een fijnproever
De Romeinen namen de asperge al vroeg mee naar Nederland. Misschien is dat ook wel de reden dat hij hier zo veel gegeten wordt. Vraag...
Manuscriptkaart van de motte Montferland uit 1727 © Kasteel Huis Bergh
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
De nog bestaande ‘Koningsmuur’ langs de Doesburgse dijk is rond 1700 gebouwd. Het is het enige overblijfsel uit de Oranjetijd in Dieren. Ansichtkaart van rond 1900. Fotograaf/eigenaar: Wencel Maresch
Zijn grote passie: de jacht
Stadhouder-koning Willem III (1650-1704) zal een groot stempel op het huis en haar omgeving in Dieren drukken. Hij erft het goed in 1659 en laat...
Huis Babberich (Bron: Huis Babberich)
Huis Babberich
Huis Babberich staat ook bekend onder de naam Halsaf. Die naam zou afkomstig zijn van een legende waarin de dienstmeid van Babberich zes rovers onthoofdde...
Huis Zelle (Foto:Peter van der Wielen)
De bestemmingen van landgoed het Zelle
In 1838 wordt het landgoed door de erven van A.J. Grothe verkocht aan R.E. baron van Dorth tot Medler. Nog steeds wordt Huize Zelle door...
Rumpt RK Kerk
Rooms Katholieke kerk in Rumpt
De Rooms Katholieke kerk werd in 1851 door architecten van de Rijksdienst Waterstaat ontworpen.
Nachtezel
Alphons Bosco Maria ter Avest
Beeldend kunstenaar Alphons ter Avest werkt in verschillende media, van tweedimensionale zeefdrukken op papier tot driedimensionale sculpturen in de openbare ruimte. Zijn kleurrijke maar ingetogen...
Zicht op de stad Wageningen met links het kasteel. Tekening uit 1730 © Het Gelders Archief PDM
Kasteel Wageningen
Op de Veluwezoom langs de Rijn en grenzend aan Het Sticht van de bisschop van Utrecht ligt Wageningen. Deze plek is zo strategisch dat Karel...
Munsterkerk
De Munsterkerk in Roermond
De Munsterkerk in Roermond is een laat-Romaanse kloosterkerk die rond 1265 voltooid werd. De kerk was een kapel van de Munsterabdij (cistercienserorde ).
Gazelle racefiets © CC0
Hans Morren vertelt over zijn ervaringen bij Koninklijke Gazelle
Hans Morren ging op zijn viertiende werken in de gereedschapmakerij van de Gazelle fabriek. Tijdens deze arbeidsintensieve uren heeft hij veel geleerd over de productie...
Dauwtrappen
De dag dat fietsen geen fietsen heet
Als kind wist ik niet beter dan dat iedereen op Hemelvaartsdag ging fietsen; wij deden dat immers ook altijd en vele anderen met ons. Op...
Vikingsieraad uit de rivierbedding, gevonden in Rijswijk © Museum het Valkhof
Vikingsieraad uit de rivierbedding
Van de Vikingen is algemeen bekend dat ze veel plunderden. Maar deze baardige Noormannen hadden ook hun goede kant. Zo waren het handelaars en ontdekkingsreizigers,...
Splitsingspunt van Rijn en Waal bij de Schenkenschans omstreeks 1640. De Waal was toen al een grotere tak dan de Rijn. Rond het splitsingspunt liggen veel fortificaties. Noord is onder. © Atlas van Loon, Joh. Jacobi Schort, ca. 1640
Meanderende rivieren
Ongeveer 10.000 jaar geleden was de ijstijd afgelopen. In de periode die we het holoceen noemen, werd het klimaat warmer en gelijkmatiger. De bergen in...
Deil Gezicht op Linge 1900
Kastelendorp Deil
Absolute winnaar als kastelendorp in de West-Betuwe: maar liefst zeven adellijke huizen had Deil ooit!
Ligging van de integrale voorkade (oranje lijn) vanaf Winssen tot Beuningen. © Gemeente Beuningen
Voorkade Binnenweg
Aan het eind van de twaalfde eeuw brak een nieuwe periode aan in het ontstaan van de dorpspolders. De dorpen in het rivierkleigebied gingen over...
Hoofden lokale heren in de kapitelen van de zuilen
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere...
Steenfabriek 'De Bovenste Polder'
Steenfabriek De Bovenste Polder
Steenfabriek 'De Bovenste Polder' dateert van 1923, maar de voorgeschiedenis begint al in 1846. In dat jaar bouwden de compagnons Bowles en Lans de voorloper...
Een stoel gemaakt van jachttrofeeën. © Geldersch Landschap & Kasteelen
Jacht op Rosendael
Vanaf de middeleeuwen jagen edellieden op de beboste hellingen rondom kasteel Rosendael. Het gebied is rijk aan vele soorten wild. De jacht wordt door edele...
President Steijnbank © Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe
De President Steynbank (1924)
Het echtpaar Kröller-Müller had grote bewondering voor de voormalig president van de Oranje Vrijstaat, Martinus Theunis Steyn (1857-1916). President Steyn speelde evenals Paul Krüger een...
De zuidoostelijke kasteeltoren met aansluitend de oostelijke kasteel-/stadsmuur © Synthegra CC-BY-NC
Restanten van zestiende-eeuws kasteel van Wageningen teruggevonden
In het Bowlespark stond in de zestiende eeuw het kasteel van Wageningen. Deze versterking werd in 1526 door de hertog van Gelre gebouwd in de...
Kopergravure met stadsgezicht op Nijmegen vanaf de Waal met de in 1784 ingestorte Lappentoren © Ernst Karl Gottlieb Thelott en Hendrik Hoogers, 1784 of later, collectie Museum Het Valkhof CC-BY
Nijmegen bedreigd door het water
De ligging aan de buitenbocht van een rivier houdt gevaar in zich, omdat de rivier naar buiten toe kan opschuiven. Voor een handelsstad is die...
De achtergevel van het huis met de aanzet van de aanbouw © Peter Schut CC-BY-NC
Restanten van het oude Stadhuis van Wageningen
De bouw van het nieuwe stadhuis van Wageningen zorgde slechts voor een kleine bodemingreep. Binnen de funderingen bleef de bodem nagenoeg onaangeroerd, alleen de funderingssleuven...
Losser Steenfabriek De Werklust © CC0
Een leven lang liefde voor stenen
Willie Derks uit Druten (81) was 14 toen hij voor het eerst ging werken. Achter de boeken zitten was niks voor hem, hij wilde de...
Dubbelportret van Dick Ket en zijn vader, 1938 - 1940, olieverf op ongeprepareerd linnen, collectie Museum Arnhem (Bron: CollectieGelderland, Museum Arnhem)
Dick Ket
Dick Ket (Den Helder, 10 oktober 1902 - Bennekom, 15 september 1940) was een Nederlandse kunstschilder. Hij kan worden beschouwd als geestverwant van de Groep...
Gerrit Komrij
De schooltijd van Gerrit Komrij
De wortels van schrijver en dichter Gerrit Komrij liggen in Winterswijk. Hier gaat hij vanaf 1956 naar het Winterswijks lyceum.
Wethouder H.J.J. Bisterbosch en kabouter Willem van Haeren (rechts) tijdens een fietstocht, 1971 (Bron: Gelders Archief)
De komst van kabouters
De kabouterbeweging was het geesteskind van de Amsterdamse ex-provo Roel van Duijn. De beweging vormde min of meer de opvolger van Provo, dat van 1965...
Willem I in kroningsmantel (Bron: Wikimedia)
Rijkspottenkijkers
Vrijwel de hele negentiende eeuw werden de commissarissen nog beschouwd als een soort spionnen van de koning. Ze kregen de bijnaam 'rijkspottenkijkers'. Dit is begrijpelijk...
Jonge arbeider in een steenbakkerij in Gelderland, jaren dertig (Bron: Nationaal Archief)
Gelderse vlamovens
Als gevolg van de brandstofschaarste tijdens de Eerste Wereldoorlog zochten diverse takken van nijverheid naarstig naar mogelijkheden om te bezuinigen op het brandstofverbruik. In de...
Flevoland: Haven Harderwijk
De grensstreek Gelderland - Flevoland
Het noordwesten van Gelderland grensde eeuwenlang aan de Zuiderzee. Omdat daar tot de vroege middeleeuwen nog geen dijken waren, overstroomde het gebied regelmatig. Vanaf de...
Vergif
Jonker Ernst Mom
Jonker Ernst Mom is in 1564 landsheer van Avesaeth bij Didam. Hij is een telg uit een rijk geslacht, die als vrijgezel als een playboy...
Opgravingsplattegrond van de Klepperheide. Bron: Cor van den Heuvel
Sporen van de Romeinen, de Romeinse villa Klepperheide
In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd in Druten-Klepperheide een antiek complex gevonden. Rond 70 na Christus, na de...
De Landstraat in Aalten
Het verzet in Aalten
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er ook in Aalten sprake van verzet tegen de Duitse bezetter. Niet alleen werden er onderduikers opgevangen, ook verschillende acties...
Kasteel Merckenburg
Burcht Merckenburg in Heukelum
Kasteel Heukelum, vanouds genaamd Merckenburg, is gelegen buiten het oude vestingstadje Heukelum op de grens van Gelderland en Zuid-Holland. Het was de roemruchte familie van...
Tussen Heerewaarden en Rossum zijn nog de resten te zien van Nieuw Fort Sint Andries. Op de achtergrond de sluizen tussen Waal en Maas, die het fort ooit verdedigde. © René V. - PD
Nieuwe forten voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie
In de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die vanaf 1815 werd aangelegd om het westen van het land te verdedigen, kregen oude forten en kastelen nieuwe betekenis,...
Museum Kasteel Wijchen bezit een aantal voorwerpen die bij deze opgravingen in Wijchen gevonden zijn
Romeins villaterrein Tienakker in Wijchen
Met de vondst van enkele vuurstenen pijlspitsen en scherven begint in de vroege bronstijd de geschiedenis van De Tienakker in Wijchen. Incidentele vondsten laten zien...
Kasteel Engelenburg in Brummen
Geografisch Brummen
Het dorp Brummen bestaat uit de kernen Brummen, Hall en Eerbeek en de buurtschappen Empe, Voorstonden, Tonden, Oeken, Rhienderen, Cortenoever, Leuvenheim en Coldenhove. De geschiedenis...
Duiventil in Leur.
Duiventil van Leur, een stille getuige...
Een duiventil heeft alles te maken met het recht op de 'duyveslagh'. Het recht is genoemd naar de sluiting (duivenslag) die binnen de til voor...
Naar Theodorus Netscher, Portret van Menno baron van Coehoorn (1641-1704), eerste helft jaren 1700 (1700-1705) (Bron: Rijksmuseum)
De vestingwerken van Menno van Coehoorn
Menno van Coehoorn werkte onder andere aan de vestingwerken van Zwolle, Doesburg, Nijmegen, Grave en Breda. Van Coehoorn ontwierp ook tal van linies die zich...
Overzicht van een aantal plattegronden van boerderijen. Uit: Ede vol Erven
Romeinse nederzetting Veldhuizen
Het opgravingsterrein Veldhuizen is ontdekt door amateurarcheoloog Ed Zuurdeeg bij aanleg van de nieuwbouwwijk in de jaren 60. Vlak voordat de bouw begon, zijn verschillende...
Oude ansicht Boldershof Druten. Bron: www.canonsociaalwerk.eu
Boldershof, instelling ter verzorging door Franse zusters
In de Ambtshuisstraat in Druten staan de oude paviljoens van Boldershof. In 1903 kopen de Franse zusters Filles de la Sagesse (dochters der Wijsheid) de...
Vliegveld Deelen. Het Duitse officierenkamp Klein Heidekamp te Arnhem. De dienstwoning van de Kommodore, 1940-1944. © Gelders Archief
Aanleg en gebouwen van vliegbasis Deelen
In de Tweede Wereldoorlog werd het vliegveld Deelen, ten noorden van Arnhem, door de Duitse bezetter omgebouwd tot een indrukwekkend complex dat een groot gebied...

Inschrijven nieuwsbrief

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

T 026-3521690
E info@mijngelderland.nl
erfgoed gelderland
© 2018 - mijnGelderland
Disclaimer Colofon
Facebook Twitter Youtube