Rensselaerswijck en Schenectady

Rensselaerswijck

Kiliaen van Rensselaer, die met diamanthandel rijk was geworden, ‘pachtte‘ of ‘kocht’ een enorm stuk land rond het huidige Albany en noemde het Rensselaerswijck. De WIC verplichtte hem om voor eigen kosten en binnen vier jaar ten minste vijftig kolonisten te vestigen. Als tegenprestatie kreeg Van Rensselaer, de patroon, de jurisdictie over het gebied, en behield hij het als zijn erfelijk bezit. Zo is de familie van Rensselaer, met familieleden Van Wely (Kiliaen hertrouwde in 1627 met Anna van Wely), Van Twiller, Van Curler en Van Slichtenhorst in de koloniale bestuurs- en handels elite van Nieuw Amsterdam gekomen. Ook na de overname in 1667 door de Engelsen behielden zij hun prominente posities. Zij hadden gelijke rechten als die van de nieuwe Engelse bewindvoerders, inclusief religieuze vrijheden en burgerschap. Nog later werden zij als vanzelfsprekend Amerikaanse burgers, terwijl volledige burgerrechten voor de meeste inheemse en Afro-Amerikaanse inwoners uitgesloten waren en bleven tot ver in de twintigste eeuw.

Familienetwerk

Een voorbeeld uit het familienetwerk van Van Rensselaers is Alida Schuyler Livingston (1656-1727), de weduwe van een Van Rensselaer en kleindochter van Van Slichtenhorst, die door Kiliaen van Rensselaer als directeur van Rensselaerswyck was benoemd. Zij klaagde in een brief uit 1711 dat “het teveel is voor mij om toezicht te houden op zoveel Negers”.  In dat jaar werden sommige namen van tot slaafgemaakten in haar huishouding en boerderij Livingston Manor genoteerd: Jacob, Charles, Peter, Tham, Anthony, Mary en Bettie. In 1714 schrijft Alida Schuyler in een brief: “Japick heeft de jonge neger gebracht, hij kan Engels spreken. Hij kostte 50 pond … je moet de grote van Jeremiah ook naar Japick sturen”. In 1812 kreeg Philip Henry Livingston een dochter met een tot slaafgemaakte vrouw genaamd Barbara Williams, maar deze verbintenis werd nooit erkend.

Nazaat van kleur

Een afstammeling van Van Rensselaer die heeft meegevochten voor afschaffing van slavernij was Thomas van Rensselaer. Hij bevrijdde zichzelf uit slavernij in Mohawk Valley in 1819, kort voor het einde van de slavernij in de staat New York in 1827. Eén van zijn voorouders zal een Van Rensselaer geweest zijn. Thomas was een leider in de zwarte gemeenschap. Hij was lid van het in 1835 opgerichte Comité van Waakzaamheid en actief voor onderwijs aan zwarten en gelijke (politieke) rechten.

Juffrouw van Curler en Bassie

Tot slot Van Curler en de slavernij. Zijn oom Kiliaen van Rensselaer stuurde hem in 1637 naar Nieuw Nederland als zijn vertegenwoordiger. Hij dreef handel met de Mohikanen, en leerde hun taal: Mohawks. In 1652 kreeg hij een dochter met een inheemse Maquaes/Mohawk vrouw, van wie de naam onbekend is. Net als de zoon van Kiliaen, Jeremias, wilde hij niet langer in Rensselaerswijk wonen. Met dertien andere kolonisten families vestigden zij in 1662 een nieuwe kolonie in Schenectady. De inheemsen in Schenectady maakten van de naam Corlaer een titel waarmee ze gouverneurs van New York aanduidden. Toen Arendt overleed liet zijn vrouw Anthonia Slaghboom hun tot slaafgemaakten vrij. Vanaf 1669 woonde ze als weduwe ‘Juffrouw van Curler’ samen met Bastiaen Pieterszoon, die zich voorstelde als haar bediende – geen slaaf. Toen ‘Bassie’ in 1671 stierf en begraven werd bij de kerk, de Schenectady Dutch Reformed Church, stond erbij dat hij een man van kleur was.

Van Curler in Schenectady

In de plaats is een straat, een theater en een hotel-operagebouw naar Van Curler genoemd. Onder die merknaam werden in de VS ook kruidnagels en andere specerijen verkocht. De connectie met Nederlands-Indië, die andere Nederlandse kolonie waar specerijen vandaan kwamen ligt voor de hand.

Dit is deel twee van het Spoor van de Maand februari. Lees deel één hier.

Meer informatie over het project bij Erfgoed Gelderland.

Geïnteresseerd in meer verhalen over het slavernijverleden van Gelderland, Nederland of de wereld? Kijk dan vooral op de website van Mapping Slavery. 

Rechten

D. Stam, CC-BY-NC