De laatste schaapherder van de Achterhoek

De kenner van het Zwarte Veen

Wie kende destijds het Zwarte Veen beter dan "Wisselink Hendrik" die zeventig jaren van zijn leven met zijn kudde schapen over de heide zwierf. Hij werd in 1858 geboren, op zijn vijftiende begon hij met zijn werk en tot 1938 was hij in het Zwarte Veen met zijn schapen een vertrouwde verschijning. Hendrik was een gezellige prater en vertelde over alles wat verband hield met zijn schäöpkes en de heide. Zijn hond was altijd bij hem maar ook had hij steevast een klein schepje bij zich, waarmee hij kluiten zand naar de schapen gooide die niet bij de troep bleven. Hendrik was in de kost bij de familie Schuurman op boerderij Nieuw-Vossers aan de rand van het veen. Hij sliep daar op de opkamer, boven de kelder.

Met de voeten in de venneputten

Hendrik gebruikte zijn veen ook om gezond te blijven, als hij verkouden was ging hij een tijdje met zijn voeten in één van de gegraven venneputten zitten “En dan bun'k d'r met un dag stomp weer af”. Alle weilanden die tegenwoordig richting Harreveld en Lichtenvoorde liggen waren in de tijd van scheper Hendrik nog uitgestrekte paarsbloeiende heidevelden, met hier en daar jeneverstruiken en veel grillig gevormde dennen. Bijzondere moerasplanten, zingende vogels, veel konijnen en vossen, het was door de eeuwen heen een heel bijzonder natuurgebied geworden. Hendrik had ook een paar bijenkorven naast de schaapskooi staan. Hij verdiende aan de wol en de handel met schapen, maar hij ging ook wel schapen scheren bij de boeren in de omgeving.

De boeren willen gras

In de crisistijd, de jaren dertig van de 20e eeuw, werd het veen steeds meer ontgonnen. Uiteraard ging het hem aan het hart dat hij om zich heen zag, dat het veen steeds meer verdween. De turf die in het veen gestoken werd was in die tijd zeer belangrijk voor de verwarming van de huizen. Hij begreep ook wel dat dit de tijdgeest was en dat hij de ontwikkelingen niet kon tegenhouden. Hij zei: “De boer'n wilt gres, maor ikke veur mi'j holle leever de heide”. Er was geen plaats meer voor scheper Hendrik met zijn kudde. Een gedeelte van de heide werd natuurreservaat met de naam Vennebulten en bestaat tot op de dag van vandaag. Op dezelfde plek van de oude schaapskooi van Wisselink Hendrik staat nu een een nieuwe zwart geteerde houten kooi naar oud model. Hendrik Wisselink stierf begin 1945, hij werd 85 jaar.

Auteur: Ina Brethouwer