Wrede moord op Zutphen van 1572

Nederlandse opmars

Na de niet lichtzinnige inname van de stad namen de geuzen ook Vlissingen in en controleerden daardoor alle scheepvaart die van de Maas en de Waal kwam. Nam je dan ook nog Enkhuizen in, dan kon je met rugdekking de IJssel op. Kampen vond een garnizoen te duur en gaf zich direct gewonnen. Deventer sloeg men over omdat er een groot Spaans garnizoen lag. In het voorjaar van 1572 stond Willem van den Bergh, geloofsbrieven van Oranje in de hand, met zijn ongedisciplineerde troepen voor Zutphen.

Plunderingen

De troepen van Van den Bergh richtten vernielingen aan in Zupthen. Ze roofden het lood uit de kerkramen om er kogels van te gieten en trokken van kloosters naar conventen op zoek naar buit. Zutphen was niet blij met bevrijding van de Spanjaarden. Na de verovering liet van den Bergh Zutphen aan zijn lot over.

Hertog van Alva

De Spaanse koning stuurde Don Frederik van Toledo, de hertog van Alva, om in november onder andere Zutphen aan te vallen. Zutphen moest een afschrikwekkend voorbeeld worden voor tegenstanders van het Spaanse bestuur. Willem van de Bergh weigerde de stad hulp te verlenen. Zijn troepen kregen geen geld voor soldij. Hij moest ‘de kost’ verdienen met rooftochten.

De Spaanse inval

De hertog van Alva viel de noordkant van de stad aan. Stevige ondergrond, een geconcentreerd kanonnen bombardement op een rondeel en een bewust georganiseerde moordpartij kon beginnen. Veel burgers kwamen om, waaronder bierbrouwer Hendrik Ruyter, die armenhuisjes bouwde voor zijn bejaarde oud-personeel. Wellicht werd hij geboeid in de bevroren IJssel gegooid, zoals vele anderen. Er werden pamfletten van gedrukt en deze werden landelijk verspreid. Steden als Haarlem, Leiden en Alkmaar moesten weten wat hen te wachten stond als zij weerstand zouden bieden.

Op de Berkelsingel staat nu een hofje, het Ruytershofje met zeventien huisjes voor bejaarden.

Rechten

J. Tangerink, Historische Vereniging Zutphen, CC-BY