Pingoruïne bij Het Loo, een open plek in het bos

De Bockhorst, waar de Beukenlaan in een rechte lijn naar toe voert, heeft in de zestiende eeuw deze hoffunctie overgenomen.

Pingoruïne

Men vestigde zich graag op een plek met helder bronwater. Vlakbij de curtis ‘Hof toe Loe’, kwam kwel vanuit het Veluwemassief aan de oppervlakte. Deze plek, links van de Kerkweg tussen de boerderijen op nummer 23 en 25, is mogelijk een pingoruïne. Een pingo is een heuveltype dat ontstaan is in de ijstijd. Door een ijslens in de bodem die afsmelt, ontstaat een laagte waaromheen zich een wal vormt.

Ontginningen in de middeleeuwen

De naam Loo wijst op een vroege ontginning. In de vroege Germaanse tijd betekende ‘Loo’: ‘bosje op hoge zandgrond’, later werd dat ‘bos’ of ‘open plek in het bos’. Er werd bos gekapt om akkers te verkrijgen, waarop graan werd verbouwd (op de zandgronden was dat meestal rogge en gerst). In die tijd zocht het vee, en dat was voornamelijk klein vee, het voedsel nog in het omringende bos. Als de akkers uitgeput raakten, ging men over tot het ontginnen van een nieuw stuk land. Deze stukjes bouwland noemde men ook wel ‘celtic fields’. Later zijn deze akkers bedolven onder de enkeergronden.

De Curtis toe Loe en de graven van Gelre

Graven kregen als plaatsvervanger van een koning bepaalde stukken land in eigendom en zo grote invloed in hun gebied. De graven/hertogen van Gelre hadden het goed ‘De Curtis toe Loe’ oftewel de hof ‘Het Loo’ lange tijd in bezit. Het is in de twaalfde eeuw ook nog een tijdje in het bezit geweest van het klooster Oostbroek bij Utrecht. Dat wordt in een geschrift uit 1179 vermeld.

Aanzienlijk hof

Dat het ‘Het Loo’ een aanzienlijk hof was, blijkt uit een document uit 1339, waarin gesproken wordt van het recht op acht scharen, terwijl een gemiddelde boer in die tijd recht had op vier scharen. Een schaar is een stuk grond van een bepaalde grootte dat voldoende is om er een volwassen rund of een aantal kleinere stuks vee te laten grazen. Uit een stuk uit 1434 blijkt dat Everwijn Banningh toen ‘bouwman’ was van de hertog van Gelre op de ‘hoff the loe, gelegen in de kerspel van Spankeren’. Hij was de zetboer, die namens de hertog het landbouwbedrijf voerde en de tienden inde, die als belasting aan de hertog afgedragen moesten worden. De bouwman was ook verplicht om aan de pastoor van Spankeren jaarlijks honderd korenschoven rogge en een slachtschaap te schenken.

Bron: Ton Elzebroek, diverse publicaties over Spankeren tussen 1997 en 2013.

Wandelen rondom Spankeren, zie www.erfgoedveluwezoom.nl

Rechten

Marianne Poorthuis, ErfgoedLeeft