Celtic fields in Epe

In de gemeente Epe zijn nog redelijk veel restanten bewaard gebleven van deze cultuurhistorisch waardevolle Celtic Fields. Met name het Celtic Field ten westen van Vaassen, dat grotendeels in de Kroondomeinen ligt, is zeer bijzonder. Dit Celtic Field heeft een oppervlakte van meer dan 76 hectare en bestaat uit enige honderden omwalde akkertjes! Veel Celtic Fields zijn beschermd als archeologisch monument.

Nieuw akkerbouwsysteem

In de loop van de Bronstijd (c. 1500-1000 v. Chr.) ontwikkelden de boeren op de zandgronden een nieuw akkerbouwsysteem. Werd er eerst een eenvoudige vorm van landbouw bedreven waarbij kleinere akkers regelmatig werden verplaatst, legden de landbouwers aaneengesloten vierkante velden aan van ongeveer 40 x 40 meter, met een walletje eromheen.

Honderden hectaren

De akkers werden afwisselend bebouwd met verschillende gewassen, en een deel lag braak. Daar lieten de boeren vee weiden of bouwden ze nieuwe boerderijen. In de loop van de tijd ontstonden hele akkercomplexen van soms wel enkele honderden hectaren.De boerderijen lagen verspreid door dit akkersysteem, en werden regelmatig verplaatst. Archeologen noemen deze akkers Celtic Fields omdat ze vroeger (ten onrechte) dachten dat de Kelten dit akkerbouwsysteem hadden bedacht. De aanduiding 'raatakkers' verwijst naar de raatstructuur van de percelen, die doet denken aan een honingraat. Deze landbouwmethode werd op vrij grote schaal bedreven, dit blijkt wel uit de restanten van de deze 'celtic fields' ten noorden van Vaassen en bij Schaveren.

Ondergang

Rond de eerste of tweede eeuw na Christus werden veel Celtic Fields verlaten. Hoewel deze grote omschakeling nog nog niet goed begrepen wordt, is het mogelijk dat de veldjes niet goed bewerkt konden worden met de nieuw ontwikkelde keerploeg. Het is ook mogelijk dat de bodem uitgeput raakte door het intensieve gebruik, dat meer dan 1000 jaar geduurd had. De aarden wallen van deze duizenden jaren oude akkersystemen zijn in veel zandgebieden nog goed bewaard gebleven in heidevelden en bossen, waaronder enkele belangrijke locaties binnen de gemeente Epe.

De huiskamp

Behalve de buurtschappen Epe en Vaassen, ontstonden in de vroege middeleeuwen ook op andere plaatsen nederzettingen. Soms betrof dit niet meer dan één boerderij, soms bestond het gehucht uit een kleine groep van boerderijen. De gemiddelde omvang van deze gehuchten bedroeg ongeveer vier boerderijen. Elke boerderij had eigen grond (de huiskamp) waarop akkerbouw werd bedreven.

Zeer waardevol

Uit deze gehuchten zijn verschillende nog bestaande landbouwenclaves binnen de gemeente Epe ontstaan. Gortel, Niersen en Tongeren zijn hier prachtige voorbeelden van. "De celtic fields en de buurtschappen zijn zeer waardevol voor onze gemeente omdat ze een belangrijk deel van onze geschiedenis vertellen", legt wethouder Joop van Nuijs uit. "Ons cultuurhistorisch beleid richt zich daarom voor een belangrijk deel op het behoud, bekendmaken en beleefbaar maken van deze objecten".