Kasteel Rosendael in oorlogstijd

Oorlogstreffers

De eerste treffer vindt plaats in november 1943. Formaties geallieerde vliegtuigen vliegen over Rozendaal en een van de Amerikaanse vliegtuigen wordt getroffen door Duits afweergeschut en probeert zijn bommen af te werpen. Hierbij komt één brandbom terecht op het kasteel en veroorzaakt een brand. Vooral de zijvleugel en de zolder worden hierdoor getroffen. Van veel kanten komt hulp: brandweer, inwoners en ook Duitse militairen helpen de vlammen te doven. De tweede inslag is in februari 1945. Door een verdwaalde V2 die in het park terecht komt, wordt onder andere schade gebracht aan de Schelpengalerij. In april 1945 wordt vooral de zuidzijde van het kasteel zwaar getroffen door geallieerde beschietingen. De oranjerie wordt in 1945 zo zwaar beschadigd, dat deze na de oorlog wordt afgebroken.

Rosendael biedt bescherming

De bewoners van kasteel Rosendael bieden onderdak aan evacuées; in de oranjerie verblijven zo’n zestig mensen. De omstandigheden zijn slecht, de vloer is bedekt met hooi, er is geen licht en mensen die daar verblijven, moeten zelf voor eten zorgen. Het kasteel, van oorsprong gebouwd ter verdediging, krijgt deze functie in de oorlog opnieuw. Tijdens de beschietingen van 1945 zoeken kasteelbewoners en evacuées in de kelder van de ronde toren een veilig heenkomen. Een ingemetselde plaquette vermeldt de namen van degenen die er angstige dagen en nachten doorbrachten. Half april vindt dan eindelijk de bevrijding plaats. Tanks rijden voor en stoppen voor de ingang, militairen delen onder andere chocolade en sigaretten uit. Bewoners vallen elkaar om de hals, drukken de bevrijders de hand en hangen de driekleur uit.

Nasleep van de oorlog

Na de oorlog krijgt het kasteel andere bestemmingen en bewoont de familie alleen de zijvleugel. Om de oorlogsschade te kunnen herstellen, worden waardevolle objecten uit de inboedel verkocht. Zo verdwijnen de kostbaarste banden uit de bibliotheek. Het achttiende-eeuwse ledikant en schitterende zilveren voorwerpen verhuizen naar het Rijksmuseum.

Herstel

Het is een zware opgave de schade te herstellen. Na herstel van het kasteel volgt in de jaren zeventig de restauratie van de schelpengalerij. In 1990 -Geldersch Landschap & Kasteelen is dan inmiddels eigenaar- wordt de oranjerie herbouwd. De conservering van de kasteelbibiliotheek moet wachten tot 2016-2017. De boeken worden zorgvuldig geconserveerd, maar blijven herinneren aan de oorlog: er zijn banden met sneden van granaatinslagen en zelfs boeken waar granaatscherven in bewaard zijn gebleven.