Huis Nettelhorst bij Lochem

Een van de vele huizen van de familie Van Heeckeren

De ruïne van huis Nettelhorst in 2010

Foto 1/4

Nettelhorst getekend door Jan de Beijer in 1743.

Foto 2/4

Jacob Derk Carel Baron van Heeckeren (1809-1875) door Jean-Baptiste Van der Hulst in 1832.

Foto 3/4

Huis Nettelhorst vlak voor de sloop in circa 1870, vermoedelijk getekend door Jaccobus Craandijk

Foto 4/4

Ten oosten van Lochem ligt huis Nettelhorst, een versterkt huis uit de middeleeuwen dat in 1379 voor eerst vermeld wordt. In de vijftiende eeuw komt Nettelhorst in handen van de familie Van Heeckeren. In de omgeving van het riviertje de Berkel bezit deze wijdvertakte familie vele huizen en krijgt daardoor de bijnaam ‘Berkelneven’.

Twee eeuwen geslacht Nettelhorst

Tijdens een veldtocht van de bisschop van Utrecht tegen onwillige Drenten sneuvelt in 1227, tijdens de Slag bij Ane, Lambertus van Nettelhorst. Het is mogelijk dat deze al een huis met die naam bezat. Pas anderhalve eeuw later staat in 1379 op schrift dat Steven van Nettelhorst wordt beleend met ‘dat huys te Nettelhorst met sijnen toebehoren’. Deze draagt in 1424 zijn bezit over aan Johan van Middachten die het ‘goet te Netelenhorst’ vier jaar later weer verkoopt met ‘manschap, visscherien, holtgerichte ende alle sijne toebehoren’ aan de familie Van Metelen.

Acht generaties Van Heeckeren

Door een huwelijk met Eylarda van Metelen komt in 1458 Evert van Heeckeren in bezit van de Nettelhorst. Deze tak van de familie Van Heeckeren blijft tot 1834 in bezit van de Nettelhorst, acht generaties lang. De invloedrijkste is Walraven van Heeckeren (1643-1701) die als landdrost van Zutphen gezant in Zweden en Duitsland is. Keizer Leopold I wilt hem tot graaf van het Heilige Roomse Rijk verheffen. Walraven deelt de keizer echter mee: ‘Ik ben liever een oude baron dan een nieuwe graaf’.

Op weg naar het verval

Er zijn vele erfgenamen uit de familie Van Heeckeren als de tak van Nettelhorst in 1832 uitsterft. Dus wordt besloten het landgoed publiek te verkopen. Zo komt de Nettelhorst in bezit van een tak van de familie Van Heeckeren, die Van Kell. Jacob Dirk Carel van Heeckeren van Kell is dan getrouwd met een vrouwe van Twickel, Maria van Wassenaer Obdam. De familie, die vele buitenplaatsen bezit, woont nooit op Nettelhorst en zo raakt het huis in verval. Een veiling in 1875 biedt het huis aan ‘voor afbraak’. Het huis is bijna gesloopt, wanneer de heer van Twickel het overgebleven deel terug koopt. Stichting Twickel is eigenaar van de te bezichtigen ruïne van Nettelhorst, die tot de rijksmonumenten behoort.

Bronnen

Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 306-307.
http://www.kasteleningelderland.nl/Kastelen/nettelhorst.html