Hanze in Gelderland

Routes en kantoren

De voornaamste handelsroutes tussen de circa zeventig aangesloten steden van west naar oost, zuid naar noord en vice versa liepen globaal genomen langs de belangrijkste kantoren van het Hanzeverbond: de 'Stalhof' ofwel 'Steelyard' te Londen (eerste begin in 1157), de Tyskebryggen (Duitse Brug) te Bergen in Noorwegen (sinds 1343), het Oosterlingenhuis te Brugge (sinds 1442, nieuwbouw in 1478) en de Petershof te Novgorod, Rusland (sinds 1165). Vanaf 1564 werd te Antwerpen een enorm Hanzekantoor gebouwd, het Oosters Huis, ter grootte van een fors koninklijk paleis, waaraan de vier Gelderse hoofdsteden, ieder voor een bedrag van tienduizend gulden meebetaalden.

Pinksterbijeenkomst

Hoofdplaats van de Hanze was Lübeck, waar vanaf 1356 met Pinksteren een centrale vergadering bijeenkwam om geschillen tussen de Hanzesteden te beslechten en besluiten te nemen over handelsverdragen, het verkrijgen en verdedigen van handelsprivileges, het zenden van handelsmissies naar vorstenhoven en vele andere zaken. Vanaf 1347 was het Hanzegebied in drie, vanaf 1447 in vier delen onderverdeeld, waarbij in elk van deze gebiedsdelen voorvergaderingen werden gehouden, ter voorbereiding van de Pinksterbijeenkomsten in Lübeck.

Zeventiende eeuw

De Gelderse Hanzesteden behoorden vanaf 1447 tot het Westfaals-Rijnlandse gebied. Verscheidene Gelderse Hanzesteden namen tot na 1600 deel aan de bijeenkomsten te Lübeck. In de zeventiende eeuw verliep de Hanze, mede ten gevolge van concurrentie door de sterk opgekomen en moderner georganiseerde Hollandse en Zeeuwse handel, en in 1669 vond de laatste gezamenlijke vergadering plaats van toen nog slechts negen steden.

Rechten

Peet Theeuwen, Regionaal Archief Nijmegen