Vijand op de koffie

Jonge Duitse soldaten beschouwen als medemens

Uit dit grote voorraadblik schepte moeder Venderbosch de koffiebonen voor de klanten

Tijdens de oorlog waren in veel plaatsen in de omgeving scholen in beslag genomen. Deze werden gebruikt voor Duitsers, die een paar weken weg mochten van het front in Arnhem. Ook de school naast het huis van B. Venderbosch (1930) in Zieuwent werd “vakantiehuis”. Tot aan de bevrijding. Moeder Venderbosch had met deze jonge soldaten te doen.

Een zwijnenstal

“Wij hadden elke avond Duitsers in ons huis. In de school, waar ze moesten huizen, was alleen een laag stro om in te liggen. Dat was vreselijk ongezellig. Zoveel Duitsers in zo’n grote school: het was er een zwijnenstal! Alleen de kok in de keuken, die hield de boel nog een beetje schoon.

Koffie voor de Duitse militairen

Deze Duitsers waren schooljongens van zo’n 18 jaar. Alle gewone militairen waren al gesneuveld en daarom werd de jongere generatie aangesproken. ’s Avonds liepen die lui wat rond en dan stonden ze vaak naar mijn vader in de bakkerij te kijken. Mijn moeder riep ze wel eens binnen voor koffie. Dan waren ze supergelukkig, want ze zaten zich de hele dag te vervelen. Ze waren blij dat ze even een onderkomen hadden, bij de kachel, waar ze met elkaar konden praten. Koffie was op de bon, maar mijn moeder had altijd wel wat achter de hand. Mijn moeder zei altijd: “Als mijn jongens ergens in het buitenland zouden zitten en ik wist dat ze daar ergens koffie kregen, dan zou ik dat hartstikke fijn vinden. Die jongens, dat zijn geen vijanden van mij, dat zijn gewoon medemensen.”

Fiets uitlenen aan een Duitser

Aan het begin van de oorlog, of net ervoor, had de zus van mijn vader, die toen nog bij ons woonde, een nieuwe Gazellefiets gekocht. Op een dag kwam één van die Duitsers, een knaapje van 17, vragen of hij die fiets voor een dagje mocht lenen. Hij wilde graag naar zijn kameraad in Arnhem, waar hij tijdens de Slag om Arnhem kennis mee had gemaakt.

Mijn vader wist niet wat hij er mee aan moest en overlegde met mijn moeder. Deze gewone jongen praatte ’s avonds altijd met ons en hij vertelde van alles. Mijn vader zei: “Dat kunnen we rustig wagen. Hij is zo eerlijk als goud. Hij brengt gegarandeerd die fiets weer.” Mijn vader heeft hem toen goed gezegd dat hij de fiets niet op straat mocht parkeren, maar binnen moest zetten. Fietsen waren vroeger niet voorzien van een slot. De jongen is er mee naar Arnhem gefietst en ’s avonds kwam hij er mee terug. Hij was zo blij!”

Voor ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ vertellen (oud)-inwoners over opgroeien, werken en wonen in de Achterhoek in de periode 1940-1965. Dit verhaal over de heer B. Venderbosch is geschreven door Anja Driessen, op basis van een oral history-interview afgenomen door Anja Driessen in oktober 2019. Dit verhaal is geredigeerd door Marja Zandberg en Kees Huntink.    