Steden aan de Waal

Deze tekst maakt onderdeel uit van de special Verbeelding van de Waal, De Waal als levensader, thema Wonen aan de Waal

Steden aan de Waal 

Tiel was, zeer uitzonderlijk in Nederland, al een stad in de vroege middeleeuwen. Het nam een deel van de handel over van Dorestad aan de Rijn, dat in 850 ten onder ging. Er werd veel handel gedreven met Keulen en Engeland. Zaltbommel kreeg het eerste deel van zijn naam omstreeks 1295, waarschijnlijk vanwege het zout dat hier werd verhandeld en waarmee vis werd ingemaakt. De stad was toen een belangrijk handelscentrum. Ook in Nijmegen, al een handelsstad in de Romeinse tijd, bloeide de handel in de late middeleeuwen weer op. De stad ontwikkelde zich tot de voornaamste van de vier Gelderse hoofdsteden. In de loop van de vijftiende eeuw sloten deze handelssteden zich aan bij de samenwerkende Hanzesteden rond de Noordzee en de Oostzee.

Prominente ligging aan het water

Anders dan de dorpen, die achter de dijken liggen, hebben de steden een prominente ligging aan de rivier. Schepen moesten kunnen aanleggen, dus er moest een kade liggen, liefst aan diep water. De ligging aan de hoofdgeul, bij voorkeur bij de buitenbocht, waar de rivier op zijn diepst is, was dus gunstig voor de stad. De steden waren versterkt met muren, poorten en torens, want door hun ligging aan de Waal waren zij ook van strategisch belang. Ze konden immers goederenstromen, maar ook troepenbewegingen controleren.

Bronnen

• Historische atlas van het rivierenland, M. de Bruijn en S. van Doornmalen, 2014
• Het Nederlandse Landschap, een historisch-geografische benadering, S. Barends e.a., 2000.

Vervolg: Vissen in de Waal

Rechten

Overland, in opdracht van De Bastei, Nijmegen, CC-BY-SA