Potstalmethode

Schapen hoeden

Vanaf de vroege middeleeuwen tot in het begin van de twintigste eeuw zorgen de schapenmest en het mineraalrijke bruine zand voor redelijke oogsten in en rondom de buurtschap Drie. De boeren bedrijven landbouw en veeteelt volgens de potstalmethode. Vooral op plekken met een wat mindere bosgroei wordt deze methode toegepast. Om de akkers van mest te kunnen voorzien houden de boeren schapen. De schapen worden gehoed in de lichte bossen. De schapen eten voornamelijk de groene vegetatie, zoals grassen en jonge boompjes. Hierdoor ontstaan er uitgestrekte heidevelden op de open terreinen.

Potstal

De heide wordt deels geplagd. De plaggen worden in de schaapskooi gebracht om hierin de schapenkeutels op te vangen. De schapen verlaten de kooi via min of meer een vaste route, een schapendrift. Dit is een holle weg met op de bermen houtwallen. Na een dag grazen zonder rust, worden de schapen teruggebracht in de schaapskooi, waarvan de bodem is bedekt met heideplaggen. De schapen komen tot rust en gaan keutelen. De stront wordt door de schapen in de plaggen getrapt. Zo ontstaat de noodzakelijke mest voor de akkers. Wanneer de akkers mest nodig hebben, wordt de mest uit de schaapskooi gehaald. De boeren verspreiden de mest over de akkers.

Stuifzanden

De potstalmethode wordt vele eeuwen op de drogere, arme gronden van Noordwest-Europa toegepast. Door te intensief plaggen kunnen delen van de heidevelden zich niet meer herstellen. Een zandvlakte is het gevolg. In Ermelo zijn deze zandverstuivingen allemaal bebost, maar in de nabije omgeving zijn er nog actieve stuifzanden. 

Schapenwol

Een neveninkomst voor de boeren is de opbrengst van de schapenwol. Eén keer per jaar worden de schapen gewassen in de waskolk, ook wel schapenven genoemd. Daarna worden ze geschoren.

Potstalmethode overbodig

Door de komst van kunstmest en de import van goedkope wol uit onder meer Australië wordt de potstalmethode verlaten. Opvallend is dat in de buurtschap Drie geen schaapskooi meer staat, terwijl de waskolk en een schapendrift nog wel zichtbaar zijn.

Dit is een venster uit de Canon van Ermelo

Vorige vensterVolgende venster

Bronnen en verder lezen:

• Oerbos, leefbos, heide en cultuurland – Jan Neefjes – uitgave 2006
• Erfgoedwaarden van de Veluwe – J.A.M. van Den Ancker - uitgave 2007
• Veluwe de Natuurgids – Crosbill Guides Foundation – uitgave 2017
• Wandelen rond Drie – Natuur- en Milieuplatform Ermelo – uitgave 2018

Rechten

Canoncommissie Ermelo, 2022, CC-BY-NC