Koude Oorlog
In deze special lees je diverse ervaringsverhalen over de Koude Oorlog in Gelderland.
Lees intro
31 verhalen
Bekijk volledige kaart
In de Koude Oorlog dreigde er een landinvasie vanuit het Oosten. In Gelderland heeft de vijandigheid tussen Oost (Sovjet-Unie) en West (Verenigde Staten) indrukken achtergelaten. Getuigen vertellen in oral history interviews over deze bijzondere periode (1945-1989). De special, die aansluit op het thema van het Erfgoedfestival 2020, bevat verhalen die zijn opgetekend door de Werkgroep Oral History Gelderland. Daarnaast zijn er verhalen opgenomen uit het project van de gemeente Arnhem over de Defensiehaven. De Defensiehaven was onderdeel van de IJssellinie: een verdedigingswerk dat tot haar opheffing in de jaren 60 en daarna zo veel mogelijk geheim werd gehouden.
De verhalen over de Koude Oorlog in Gelderland zijn ook gebundeld in een magazine. Belangstellenden kunnen het magazine bestellen bij Werkgroep Oral History Gelderland, Jan van de Lagemaat. Het kost € 12,50 (€ 16,50 inclusief verzendkosten) via e-mail: werkgroeporalhistorygelderland@gmail.com.
Defensiehaven Arnhem werd mijn thuishaven
<p>Wim van den Berkmortel werd geboren in Liessel (Noord-Brabant) en kwam begin jaren ‘50 tijdens zijn diensttijd als matroos bij de vaartuigendienst terecht. Als schipper...
Jan Holleman en de 480-Genie groep
<p>Jan Holleman (Wageningen 1938) vertelt over zijn tijd in het leger gedurende de Koude Oorlog. Holleman ging na een studie weg- en waterbouwkunde in december...
Spioneren voor een paar tientjes per maand
<p>Gerrit Steenbergen (1954) weet vrijwel zeker dat meerdere mensen in Apeldoorn voor de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD, nu AIVD) als informant hebben gewerkt. Als directeur van...
Defensiehaven Arnhem
<p>In de kromming van de Rijn bij Arnhem, ter hoogte van Meinerswijk, ligt een mysterieuze haven: de Defensiehaven. Jarenlang was deze haven onderdeel van een...
Aangeraakt door de Koude Oorlog
<p>Op 13 augustus 2020 ontvangen Arend en Arrie Heideman mij in de tuin van hun boerderij in Gelselaar. Naast de eeuwenoude Bentheimer put vertelt Arend...
Over geheimhouding en wapenwedloop in de Koude Oorlog
<p>Rob Rijntalder (1939, woonachtig te Ede) was van kinds af gefascineerd door het leger. Hij woonde in Soest dicht bij de vliegbasis Soesterberg waar hij...
"Met vreugde heb ik het land gediend"
<p>Wolter van den Brink (1934) is adjudant buiten dienst bij de Koninklijke Landmacht, waar hij vijfendertig jaar in dienst is geweest vanaf zijn negentiende. Hij...
Een grootse operatie
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
“Het grootste Nederlandse wapen is geen geweer”
<p>Wolter van den Brink (1934) is adjudant buiten dienst bij de Koninklijke Landmacht, waar hij vijfendertig jaar dienst heeft gedaan vanaf zijn negentiende. Hij vertelt...
Geheimen bij de PTT
<p>Gijs Bouman (1951) heeft meer dan 42 jaar voor de PTT gewerkt, het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie. In het begin kreeg hij al...
De stuw bij Bemmel
<p>Gijs Bouwman (1951) heeft zijn hele leven in Bemmel gewoond. Als kind wist hij dat er geheime dingen gaande waren aan de Waal, maar wat...
Hans Krol - een springstofdeskundige in de Koude Oorlog
<p>Hans Krol (1942) uit Arnhem kwam als dienstplichtige terecht bij de Arnhemse Defensiehaven, onderdeel van de IJssellinie. Tegenwoordig woont Krol in Doesburg. In dit interview...
Dag en nacht zwaar bewaakt
<p>Voor schippersjongen Tjeerd de Vries (1937) begon zijn diensttijd in 1956 in Vught in de Lunettenkazerne. Na de militaire vaaropleiding werd hij veerschipper bij de...
Een glimp van de Defensiehaven
<p>Deddo Panjer is oprichter van het voormalig Comité Erkenning Koude Oorlog Militairen. Als kind maakte hij de Koude Oorlog mee en tijdens een schoolreisje kreeg...
Het plan 'Leeuw'
<p>Na de oorlog, in de jaren vijftig, namen de spanningen in geheel Europa toe. De Sovjet-russen werden als een steeds groter gevaar gezien. Landen in...
Grote dreiging van een nucleaire aanval
<p>Rob Rijntalder’s (woonachtig te Ede) actieve diensttijd (1955-1994) bij Defensie heeft grotendeels in het teken gestaan van de Koude Oorlog. Hij zat als telecommunicatiespecialist als...
Het ontstaan van de wereldwinkel in Apeldoorn
<p>Gerrit Steenbergen (1954), nu financieel directeur van een internetbureau, was in de roerige jaren ’70 een activistische jongeman. Hij trok de aandacht van de BVD...
De luchtwachttoren in Aalten
<p>De kolos met het markante donkere uiterlijk viel me pas werkelijk op toen ik die vanaf zomer 1966 in het vizier kreeg. Ik moest een...
In een lelijke eend naar Moskou
<p>Toen hij opgroeide las Arend Heideman (1948) vooral de buitenlandpagina van de krant: over de inval in Hongarije, Solidarnosc, de Praagse Lente. Nauwgezet volgde hij...
“En dan werd het rolletje in beslag genomen”
<p>Ludo Rothuizen (1944) was nog geen jaar oud toen Arnhem werd geëvacueerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog keerde het gezin terug. Ludo voer...
Veerschipper bij de IJssellinie
<p>Tjeerd de Vries (1937) kwam als negentienjarige in militaire dienst. Na een vaaropleiding in Geertruidenberg werd hij naar de IJssellinie gestuurd als pontonnier bij het...
Zutphen in de Koude Oorlog
<p>Jan Kreijenbroek (geboren te Zutphen, 1935) was van 1976 tot 1995 hoofdbode in dienst van de gemeente Zutphen. Zijn werkkamer lag dichtbij die van de...
Herinneringen aan de diensttijd
<p>Cor van Veldhoven (1935, woonachtig te Castricum) woonde in zijn jeugd nooit lang op een plaats: de woonwagen van zijn ouders reisde rond door Nederland....
Inleiding: Gelderland tijdens de Koude Oorlog
<p>Tussen 1946 en 1991 domineerde de Koude Oorlog de politieke en militaire verhoudingen tussen het communistische Oostblok en de Westerse, kapitalistische landen. De Westerse landen...
Freek Jacobs op 'het object Arnhem'
<p>Freek Jacobs (83) woont tegenwoordig in Den Bosch, na omzwervingen vanuit geboorteplaats Goes naar onder meer Halsteren. Hij ging als jongen naar de Rijn en...
Buitengewoon dienstplichtige bij de BB
<p>Henny Kers (1950) is geboren en getogen in Lochem. Toen hij jong was realiseerde hij zich wel dat er een Koude Oorlog gaande was. Er...
Met dynamiet te werk
<p>In april 1964 begon de sloop van de IJssellinie. De kans op een Russische invasie werd steeds onwaarschijnlijker en de Defensiehavenhaven in Arnhem werd daarom...
Verdediging tegen een hoge prijs
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
De Bescherming Bevolking
<p>Veel jonge mannen meldden zich, eerst vrijwillig maar later verplicht, bij de Bescherming Bevolking (BB). De BB was in 1952 opgericht om de inwoners van...
Een geheim stukje Nederrijn
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
Opgeleid tot communist
<p>Galina Gavrilova (1959) groeide op in de Sovjet-Unie. Nadat in 1999 de tweede Tsjetsjeense verwoestende oorlog uitbrak is ze met haar gezin haar woonplaats Grozny...
Defensiehaven Arnhem werd mijn thuishaven
<p>Wim van den Berkmortel werd geboren in Liessel (Noord-Brabant) en kwam begin jaren ‘50 tijdens zijn diensttijd als matroos bij de vaartuigendienst terecht. Als schipper...
Jan Holleman en de 480-Genie groep
<p>Jan Holleman (Wageningen 1938) vertelt over zijn tijd in het leger gedurende de Koude Oorlog. Holleman ging na een studie weg- en waterbouwkunde in december...
Spioneren voor een paar tientjes per maand
<p>Gerrit Steenbergen (1954) weet vrijwel zeker dat meerdere mensen in Apeldoorn voor de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD, nu AIVD) als informant hebben gewerkt. Als directeur van...
Defensiehaven Arnhem
<p>In de kromming van de Rijn bij Arnhem, ter hoogte van Meinerswijk, ligt een mysterieuze haven: de Defensiehaven. Jarenlang was deze haven onderdeel van een...
Aangeraakt door de Koude Oorlog
<p>Op 13 augustus 2020 ontvangen Arend en Arrie Heideman mij in de tuin van hun boerderij in Gelselaar. Naast de eeuwenoude Bentheimer put vertelt Arend...
Over geheimhouding en wapenwedloop in de Koude Oorlog
<p>Rob Rijntalder (1939, woonachtig te Ede) was van kinds af gefascineerd door het leger. Hij woonde in Soest dicht bij de vliegbasis Soesterberg waar hij...
"Met vreugde heb ik het land gediend"
<p>Wolter van den Brink (1934) is adjudant buiten dienst bij de Koninklijke Landmacht, waar hij vijfendertig jaar in dienst is geweest vanaf zijn negentiende. Hij...
Een grootse operatie
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
“Het grootste Nederlandse wapen is geen geweer”
<p>Wolter van den Brink (1934) is adjudant buiten dienst bij de Koninklijke Landmacht, waar hij vijfendertig jaar dienst heeft gedaan vanaf zijn negentiende. Hij vertelt...
Geheimen bij de PTT
<p>Gijs Bouman (1951) heeft meer dan 42 jaar voor de PTT gewerkt, het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie. In het begin kreeg hij al...
De stuw bij Bemmel
<p>Gijs Bouwman (1951) heeft zijn hele leven in Bemmel gewoond. Als kind wist hij dat er geheime dingen gaande waren aan de Waal, maar wat...
Hans Krol - een springstofdeskundige in de Koude Oorlog
<p>Hans Krol (1942) uit Arnhem kwam als dienstplichtige terecht bij de Arnhemse Defensiehaven, onderdeel van de IJssellinie. Tegenwoordig woont Krol in Doesburg. In dit interview...
Dag en nacht zwaar bewaakt
<p>Voor schippersjongen Tjeerd de Vries (1937) begon zijn diensttijd in 1956 in Vught in de Lunettenkazerne. Na de militaire vaaropleiding werd hij veerschipper bij de...
Een glimp van de Defensiehaven
<p>Deddo Panjer is oprichter van het voormalig Comité Erkenning Koude Oorlog Militairen. Als kind maakte hij de Koude Oorlog mee en tijdens een schoolreisje kreeg...
Het plan 'Leeuw'
<p>Na de oorlog, in de jaren vijftig, namen de spanningen in geheel Europa toe. De Sovjet-russen werden als een steeds groter gevaar gezien. Landen in...
Grote dreiging van een nucleaire aanval
<p>Rob Rijntalder’s (woonachtig te Ede) actieve diensttijd (1955-1994) bij Defensie heeft grotendeels in het teken gestaan van de Koude Oorlog. Hij zat als telecommunicatiespecialist als...
Het ontstaan van de wereldwinkel in Apeldoorn
<p>Gerrit Steenbergen (1954), nu financieel directeur van een internetbureau, was in de roerige jaren ’70 een activistische jongeman. Hij trok de aandacht van de BVD...
De luchtwachttoren in Aalten
<p>De kolos met het markante donkere uiterlijk viel me pas werkelijk op toen ik die vanaf zomer 1966 in het vizier kreeg. Ik moest een...
In een lelijke eend naar Moskou
<p>Toen hij opgroeide las Arend Heideman (1948) vooral de buitenlandpagina van de krant: over de inval in Hongarije, Solidarnosc, de Praagse Lente. Nauwgezet volgde hij...
“En dan werd het rolletje in beslag genomen”
<p>Ludo Rothuizen (1944) was nog geen jaar oud toen Arnhem werd geëvacueerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog keerde het gezin terug. Ludo voer...
Veerschipper bij de IJssellinie
<p>Tjeerd de Vries (1937) kwam als negentienjarige in militaire dienst. Na een vaaropleiding in Geertruidenberg werd hij naar de IJssellinie gestuurd als pontonnier bij het...
Zutphen in de Koude Oorlog
<p>Jan Kreijenbroek (geboren te Zutphen, 1935) was van 1976 tot 1995 hoofdbode in dienst van de gemeente Zutphen. Zijn werkkamer lag dichtbij die van de...
Herinneringen aan de diensttijd
<p>Cor van Veldhoven (1935, woonachtig te Castricum) woonde in zijn jeugd nooit lang op een plaats: de woonwagen van zijn ouders reisde rond door Nederland....
Inleiding: Gelderland tijdens de Koude Oorlog
<p>Tussen 1946 en 1991 domineerde de Koude Oorlog de politieke en militaire verhoudingen tussen het communistische Oostblok en de Westerse, kapitalistische landen. De Westerse landen...
Freek Jacobs op 'het object Arnhem'
<p>Freek Jacobs (83) woont tegenwoordig in Den Bosch, na omzwervingen vanuit geboorteplaats Goes naar onder meer Halsteren. Hij ging als jongen naar de Rijn en...
Buitengewoon dienstplichtige bij de BB
<p>Henny Kers (1950) is geboren en getogen in Lochem. Toen hij jong was realiseerde hij zich wel dat er een Koude Oorlog gaande was. Er...
Met dynamiet te werk
<p>In april 1964 begon de sloop van de IJssellinie. De kans op een Russische invasie werd steeds onwaarschijnlijker en de Defensiehavenhaven in Arnhem werd daarom...
Verdediging tegen een hoge prijs
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
De Bescherming Bevolking
<p>Veel jonge mannen meldden zich, eerst vrijwillig maar later verplicht, bij de Bescherming Bevolking (BB). De BB was in 1952 opgericht om de inwoners van...
Een geheim stukje Nederrijn
<p>Ruud van der Werff, majoor (buiten dienst) bij de Koninklijke Landmacht, is regionaal vertegenwoordiger van de stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 bestaat. Hij...
Opgeleid tot communist
<p>Galina Gavrilova (1959) groeide op in de Sovjet-Unie. Nadat in 1999 de tweede Tsjetsjeense verwoestende oorlog uitbrak is ze met haar gezin haar woonplaats Grozny...
