Kasteel te Bronkhorst

Vier eeuwen strategische huwelijken

Gijsbert van Bronckhorst is bezitter van een vrije heerlijkheid, die niet onder de Gelderse hertog, maar rechtstreeks onder de Duitse keizer valt. Door zijn huwelijk in 1140 wordt hij tevens heer van Rekheim. Zijn nazaten volgen dit voorbeeld en weten vier eeuwen lang door strategische huwelijken hun kasteel en macht te versterken. Zo komen de heerlijkheden Batenburg rond 1315 en Borculo in 1360 in hun bezit, waardoor er vanaf 1533 zelfs sprake is van een ‘graafschap Bronckhorst’.

Van motte via donjon tot aanzienlijk kasteel

Het geslacht Van Bronckhorst breidt niet alleen zijn grondgebied uit, maar vervangt de op de heuvel gelegen houten toren uit de twaalfde eeuw door een stenen donjon. Dit rechthoekig zaalgebouw komt te staan aan de voet van de oude motte en krijgt een zware ringmuur. De nederzetting op de voorburcht wordt in 1371 verrijkt met een kapel dankzij geld van de heren van Bronckhorst. In dezelfde eeuw worden op de heuvel nieuwe vleugels aan de donjon gebouwd.

Adellijke bezitters in overvloed

Het geslacht Van Bronckhorst sterft in 1533 uit en dan komen kasteel en heerlijkheid in handen van de familie Van Limburg Stirum. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog bezetten de Spanjaarden na een beleg van negen maanden in 1582 het kasteel en steken het in brand. De familie Van Limburg Stirum maken het kasteel weer bewoonbaar en verbouwen het rond 1600. 

Na verkoop in 1721 komt het kasteel in bezit van het ene na het andere adellijke geslacht. Toch raakt het kasteel in de achttiende eeuw in verval. Koopman Ketjen uit Doetinchem laat het kasteel in 1828 voor een groot deel afbreken en verbouwt een klein gedeelte tot woonhuis.

Een kale heuvel en een kapel

In 1902 sneuvelt ook dat huis en worden de laatste resten van het kasteel voor afbraak verkocht aan de sloper Van Seumeren. De kapel die door de heren van Bronckhorst gesticht is op de voorburcht wordt in 1843 verbouwd tot schoolgebouw.

In 1964 vindt de restauratie van de kapel in oude stijl plaats. De kasteelheuvel aan de rand van het stadje Bronkhorst valt onder Staatsbosbeheer.

Bronnen:

• Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 144-145.

Rechten

Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY