Jan Hendrik van Kinsbergen

De weldoener van Apeldoorn

In Apeldoorn stond hij vooral bekend als weldoener. Niet zomáár een weldoener, maar als dé weldoener van Apeldoorn. In 1805 stichtte hij in een ongebruikt jachthuis nabij Paleis het Loo een spinhuis, waar armen voor een kleine vergoeding vlas konden spinnen. Lodewijk Napoleon, niet gediend van zulke armoedzaaiers in zijn directe omgeving, hief deze vlasspinnerij op. Van Kinsbergen kwam meteen in het geweer en zorgde ervoor Lodewijk Napoleon geld beschikbaar stelde om vlakbij de Kopermolen een nieuwe vlasspinnerij op te zetten. Het initiatief was geen lang leven beschoren, aangezien de markt voor gesponnen vlas verdween.

Tijdens de Franse overheersing daalde de welvaart behoorlijk en ook in Apeldoorn heerste armoede. Vooral meisjes waren kwetsbaar, want jongens konden meestal nog wel werk vinden. In 1806 stichtte van Kinsbergen, financieel gesteund door andere gegoede Apeldoorners, een weeshuis voor meisjes waar zij een opleiding tot dienstmeid kregen.

Van Kinsbergen Café en monument

Na het overlijden van admiraal van Kinsbergen vonden veel Apeldoorners dat er op het toenmalige Marktplein een monument voor hem moest komen, maar mede doordat de gemeente er niet veel voor voelde kwam het hier niet van. In de Oude Mariakerk stond een marmeren grafzerk en daar bleef het voorlopig bij. Toen de kerk in 1842 werd afgebroken zou deze grafzerk worden ingemetseld in een gedenkteken en deze zou op het plein komen te staan op de plek waar hij begraven was. De opbrengst van de gesloopte kerktoren, 2500 gulden, moest hier voor worden aangewend, maar bleek niet afdoende. In 1863 was dit bedrag door rente verdubbeld en werd toen door de gemeente aangewend voor de bouw van een ULO-school, het huidige Van Kinsbergen-café.

Tijdens de Erfgoedweek in 2008 heeft initiatiefnemer Stichting Apeldoornse Monumenten ervoor gezorgd dat er eindelijk een beeld is gerealiseerd. Bij het Van Kinsbergen-café werd op 12 september 2008 een monument, gemaakt door Erszébeth Baerveldt, voor de admiraal en weldoener onthuld.

Bronnen:

- Admiraal Jan Hendrik van Kinsbergen: zeeheld en Apeldoorns weldoener / R. Hardonk

- Geheugen van Apeldoorn: Jan Hendrik van Kinsbergen