Huis Swanepol in Zevenaar

Windwijzer met zwaan gaat in rook op

Huis Swanepol bij Zevenaar, voor de sloop

Zevenaar is vanwege zijn strategische ligging belangrijk voor de hertogen van Gelre en Kleef. Vanaf 1355 is Zevenaar in Kleefse handen en pas na het Congres van Wenen in 1815-1816 komen de Liemers definitief onder Nederlands bestuur. Van de stichting van Huis Swanepol is weinig bekend, maar het staat in de zestiende eeuw wel op een lijst van de Kleefse ridderschap.

Lid van de ridderschap uit Kleef

Vanaf de elfde eeuw bestaat er een geslacht Van Helbergen met in 1326 een eerste vermelding van huis Laag Helbergen bij Brummen. Leden uit dit geslacht wonen mogelijk begin zestiende eeuw in Zevenaar en zijn eigenaars van huis Swanepol. Een lijst van de Kleefse ridderschap vermeldt rond 1533 Jasper Cloeck als eigenaar. Deze familie heeft de havezate in handen tot in de zeventiende eeuw.

Wisselt van eigenaar

De familie Van Nyvenheim tot Caldenhausen neemt huis Swanepol over van de familie Cloeck. In 1785 koopt Johannes van Heerde het goed. Hij renoveert het huis en verkoopt het al snel door aan de familie Van Rappart. Daarna komt de familie Van Hugenpoth te wonen op de Swanepol. Op het dak staat een windijzer in de vorm van een zwaan en ook boven de deur is een zwaan te herkennen.

Noodlottig ongeval

In 1814 vindt daar een noodlottig ongeval plaats, waarbij de vierjarige Jonas de dood vindt na een worsteling om een geladen geweer met zijn zevenjarige broer Alex. Rechter Frowein van het vredesgerecht te Zevenaar verwijt het kindermeisje nalatigheid in plaats van de oudste zoon jonker Cornelis van Hugenpoth die het geweer na gebruik niet heeft opgeborgen. Als schuldige buiten de familiekring krijgt het kindermeisje ontslag.

Van particulier naar fabriekseigendom

In 1820 verwerft de familie Vermeer de Swanepol. De familie Des Tombes neemt in 1839 het huis over en de familie Von Ammon doet dat in 1856. Er volgt in 1868 een opsplitsing van de Swanepol in verschillende huurwoningen. Huis Enghuizen bij Zevenaar gaat in 1873 van de familie Pelgrom over op het geslacht Motz. In 1895 voegt dit van oorsprong Duitse geslacht met veel militaire leden de Swanepol aan haar bezittingen toe.

Turmac Tobacco en sloop

Dat blijft zo tot 1941 als het hoge vierkante huis met een windwijzer in de vorm van een zwaan overgaat in handen van de Turmac Tobacco. Deze tabaksfabrikant wil na de Tweede Wereldoorlog zijn fabriek uitbreiden en sloopt huis Swanenpol. Zo gaat het eeuwenlange bestaan van de havezate volledig in rook op.

Bronnen en verder lezen: