Huis Poelwijck in Oud-Zevenaar

Terugkopen van het achterleen

In 1370 valt de naam 'Poilwick' voor het eerst in documenten. Vanaf 1406 geeft de familie Van Wilten op de havezate Mathena het huis Poelwijck in achterleen uit aan het geslacht Van Poelwijck. Zelf had van Wilten het in leen van de feitelijke eigenaar, de familie Wisch. De familie Smullinck van Smollinghuse, het latere huis Sevenaer, worden de volgende verstrekkers van het achterleen. Aan het einde van de vijftiende eeuw krijgt de familie Van Diepenbroeck het huis als erfenis. Derick Smullinck, uit de eerder genoemde familie, koopt in 1547 huis Poelwijck terug.

Havezate in renaissancestijl

Het geslacht Van Hoeven krijgt de havezate Poelwijck in 1597 door een huwelijk. Na vererving en verkoop komt het huis in 1729 in de familie Von Coenen. Halverwege de achttiende eeuw, in 1749, koopt Baron Ludolph van Heerma zowel Poelwijck als de Leemcuyl en voegt daar een jaar later Klein-Poelwijck aan toe. Door hem krijgt het vervallen Poelwijck een uiterlijk in renaissance stijl met trapgevels en Gelderse gevels met pinakels en een veelhoekige traptoren.

Tijdelijke kostschool

Johan Söller koopt het hele bezit in 1769 en in 1783 wordt B.A. von Weiler, postmeester uit Wezel, de eigenaar. In 1880 huurt George Kepper uit Oirschot Poelwijck en start er een kostschool voor protestantse jongeheren die vooral uit de koloniën komen. Na zes jaar verhuist de kostschool naar Utrecht. De familie Von Weiler vindt geen nieuwe huurders en breekt het huis in 1891 af, om het te vervangen door een boerderij met de naam Poelwijk. Alleen de gracht rond drie zijden herinnert aan de vroegere status als havezate.

Eigen herder is brons waard

Drieëntwintig jaar is Bertus Willemsen, geboren in Venray, als hij naar Oud-Zevenaar komt en in 1909 onderdak vindt in de boerderij Poelwijk. Deze alleenstaande, kleine en bescheiden man met pet zal tientallen jaren de schapen van de Poelwijk hoeden. Officieel heet hij de 'scheper van Poelwijk' en trekt hij door de ommelanden van Oud-Zevenaar met zijn hond en zijn kudde. Zijn laatste jaren brengt hij door in de Pelgromstichting in Zevenaar. Hij overlijdt daar in 1965 en krijgt in 1995 een eigen bronzen beeld, in Oud-Zevenaar.

Bronnen en verder lezen:

• Standbeeld Bertus de Scheper.
• Kastelen in Nederland, kasteel Poelwijck.
• Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland (Utrecht 2013), p. 535.
• Geschiedenis van Oud-Zevenaar, de Leemcuyl e.a.
• Genealogie van Keulen-Polman.

Rechten

Ben Boersema, CC-BY-NC