Het zusterboek van Klooster Diepenveen

Ontstaan van het boek

De vrouwelijke geestelijken beginnen na 1475 met het aanleggen van dit boek aan de hand van aantekeningen over gebeurtenissen en uitspraken van inmiddels overleden zusters. Een mogelijke verklaring voor het ontstaan van deze zogenaamde Viten is een verzwakkende moraal in het klooster in de tweede helft van de vijftiende eeuw.

Middelnederlands

Omdat de zusters lang niet zo goed onderlegd zijn in het Latijn als de mannen, schrijven zij deze Viten (levensbeschrijvingen) in het Middelnederlands. Meestal bestaat een Vita uit drie onderdelen: de bekering, het kloosterleven en het sterven. Het eerste deel legt de nadruk op de uitverkiezing door God, in het tweede deel wordt de navolging van Christus beschreven.

Deugden verzamelen

Tijdens de kloosterperiode moeten zoveel mogelijk deugden worden verzameld. Voorbeelden van deugden die hoog in het aanzien staan, zijn: deemoed (nederigheid), zorgzaamheid voor medezusters en een voorkeur voor werk waar ieder ander haar neus voor ophaalt.

Voorbeeld voor anderen

Rond het sterfbed verzamelen zusters hun ervaringen en laatste woorden van de stervende. Vertoont zij tekenen van verslapping of twijfel? Vangt zij misschien al een glimp op van Christus als bruidegom? Het doel van alle levensbeschrijvingen is het levensverhaal van de gestorven zuster als voorbeeld te laten dienen voor de nog levende nonnen in het klooster.

Inzicht in idealen

De Viten vertellen niet het werkelijke verhaal van de zusters die leefden in het klooster te Diepenveen, maar bevatten wel een kern van waarheid. Het gaat ook niet om het werkelijke leven, maar het streven. Hierdoor geeft het boek een helder inzicht in de religieuze idealen van middeleeuwse vrouwen die leefden naar de Moderne Devotie.

Gelderse zusters

In het zusterboek van Diepenveen zijn 50 Viten bijeengebracht, waaronder ook die van drie Gelderse adelijke jonkvrouwen: Salome Sticken, Liesbeth van Delft-Doesburg en Jutte van Culemborg. In de volgende drie delen leest u wat er over deze vrome vrouwen is opgeschreven in het zusterboek.

Bronnen:

• Prof. dr. Berg, W. van den, Hemels verlangen (Uitgeverij Querido, 1993).  
• Wikipedia, Vrouwenklooster Diepenveen.

Dit was deel II van de vijfdelige verhalenbundel ‘De vrome vrouwen van Gelderland’, geschreven door Olga Spekman en geredigeerd door Kees Huntink. Lees hier deel I. Het verhaal gaat verder in deel III: Zuster Salome Sticken.

Rechten

Olga Spekman, CC-BY