Johannes Brinckerinck en de Moderne Devotie

De vrome vrouwen van Gelderland

Geert Grote, portret uit 1725.

Foto 1/5

Crucifix uit ca. 1150 van Johannes Brinckerinck. Gevonden in zijn graf in 1968, bij het klooster Diepenveen.

Foto 2/5

Kerkje bij het klooster Diepenveen.

Foto 3/5

Kloostertuin van klooster Diepenveen in 2007.

Foto 4/5

Kloostergang van klooster Diepenveen in 2007.

Foto 5/5

Johannes (1359-1419) is één van de eerste volgelingen van Geert Grote die de Moderne Devotie predikt. Brinckerinck blijkt een geweldige organisator en een inspirerend geestelijk leider te zijn. Hij en zusters van het Meester Geerthuis richten het vrouwenklooster te Diepenveen op, wat een voorbeeld wordt voor grote delen van Europa.

Een goddelijk begin

Johannes wordt in Zutphen geboren. Als zijn moeder bevalt verblijft zij op een plek die hiervoor ongeschikt is. Men vindt echter een zak en dit wordt gezien als een voorteken van zijn heilige levenswijze. Opvallend is dat hij al vanaf zijn vroege jeugd bang is voor vrouwen en ze zoveel mogelijk probeert te ontlopen.

Geert Grote

Na zijn schoolopleiding in Zutphen vertrekt hij naar Deventer en ontmoet daar de stichter van de moderne devotie, Geert Grote. Deze stroming wil terug naar de zuiverheid van de eerste volgers van Christus. Johannes sluit zich bij hen aan en wordt de klerk van Geert Grote. Zij trekken samen naar vele plaatsen en na zijn overlijden wordt Johannes rector van het Meester Geerthuis te Deventer.

Plannen voor uitbreiding

Binnen de kortste keren ontstaan er nog eens vier andere zusterhuizen in Deventer. Adellijke jonkvrouwen in het Meester Geerthuis overtuigen hem ervan, tegen de regels van Geert Grote in, een klooster te stichten waar ook rijke jonkvrouwen en patriciërs-dochters kunnen verblijven. Het terrein waarop het klooster komt te staan is niet veel meer dan een moeras. De zusters van het Meester Geerthuis werken hard mee, samen met 'goede mensen', die vrijwillig meehelpen. Er worden greppels gegraven om het water weg te laten stromen en er wordt aarde gestort. Vervolgens komt er een aantal primitieve gebouwtjes van gevlochten wilgentenen, die worden dichtgesmeerd met leem. Nu kunnen de eerste zusters komen.

Klooster Diepenveen

In 1407 krijgt Brinckerinck toestemming om een klooster te stichten. Opnieuw gaan de zusters aan de slag. In het kapelletje worden in 1408 twaalf zusters ingekleed die hier als eersten de orde van Sint Augustinus vormen. Diepenveen wordt al snel een modelklooster voor vrouwen uit een groot deel van Europa, die leven naar de Moderne Devotie. Uiteindelijk worden maar liefst zeventien kloosters naar Diepenveens voorbeeld ingericht.

Overlijden Johannes Brinckerinck

Johannes sterft in 1419 en wordt begraven voor het hoogaltaar van de kerk van het klooster in Diepenveen. In 1968 wordt bij de restauratie van de kerk onder de vloer een graf gevonden met daarin een crucifix (kruis) dat toebehoord heeft aan Johannes. Het kruis wordt bewaard in het gemeentemuseum in Deventer.

Bronnen:

Prof. dr. Berg, W. van den, Hemels verlangen (Uitgeverij Querido, 1993.
Wikipedia, Johannes Brinckerinck.

Dit was deel I van de vijfdelige verhalenserie ‘De vrome vrouwen van Gelderland’, geschreven door Olga Spekman en geredigeerd door Kees Huntink. Het verhaal gaat verder in deel II: Het Zusterboek van Klooster Diepenveen.