Een amateurfotograaf in Nijkerk

Gerard Hana

Gerard Hana woonde op Huize ‘Den Hoek’ aan de Holkerweg in Nijkerk. Dit vrijstaande woonhuis is sinds 1988 een gemeentelijk monument en dateert in de huidige vorm uit 1913, maar is in de kern ouder. Het huis, de veranda en de tuin zijn vaak terug te zien op de foto’s, evenals Hana’s kinderen en kleinkinderen.

In 1901 trouwde Gerard Hana met Anna Cornelia Jacoba (‘Keetje’) Callenbach (1868-1919), een dochter van George Frans Callenbach (1833-1916), oprichter en naamgever van de bekende Nijkerkse Uitgeverij G.F. Callenbach.

Uitgeverij Callenbach

Deze in 1854 opgerichte boekhandel-uitgeverij groeide uit tot een van de belangrijkste uitgeverijen binnen de protestants-christelijke zuil van Nederland, en bestond naast een uitgeverij uit een drukkerij en binderij. Gerard Hana was niet alleen G.F. Callenbachs schoonzoon, maar ook zijn collega: hij was eerste bediende in de boekhandel aan de Oosterstraat (hoek Kleterstraat) en nam die in 1901 over (in 1911 werd de boekhandel aan Verhoog verkocht). Van 1906 tot 1936 was Gerard Hana vennoot van vof G.F. Callenbach (Uitgeverij-Binderij), en na de omvorming tot nv in 1936, tot zijn dood in 1958, aandeelhouder van deze nv. Het mooie is dat Hana’s glaspositievencollectie óók foto’s van de firma Callenbach bevat. Zo zien we mensen aan het werk op de inpakafdeling, bij de drukpersen, en bij het letterzetten. En zien we een bureau met daarboven een aankondigingsbiljet: ‘Hilde. De nieuwe roman van Anne de Vries’ (verschenen in 1939).

De foto’s geven een mooi inkijkje bij Callenbach, en vormen een mooie aanvulling op de Callenbachcollectie van Museum Nijkerk (die met haar ruim 6300 boeken uniek is, omdat nergens anders op consequente manier de uitgaven van deze uitgeverij verzameld worden).

CollectieGelderland

Hana’s foto’s bieden dus een uniek inkijkje in het Nijkerk van een eeuw geleden. En het mooie is dat wij nu mee kunnen kijken! De foto’s, of eigenlijk: glaspositieven, zijn namelijk door Hana’s kleinzoon, Nico Hana (geboren in 1938), ‘gered’, en een paar jaar geleden aan Museum Nijkerk geschonken. De doosjes met in totaal zo’n 700 glaspositieven (foto-afdrukken op glazen plaatjes), waren zorgvuldig opgeborgen in een kist, maar natuurlijk niet makkelijk te bekijken, laat staan te ordenen en te beschrijven. Voor digitalisering ontbrak echter het benodigde budget. Tot een scanproject van CollectieGelderland, financieel mogelijk gemaakt door Provincie Gelderland, de unieke kans bood deze bijzondere collectie alsnog te ontsluiten. Bekijk de collectie hier.

Dit artikel verscheen in uitgebreide vorm eerder in Vrogger nr. 2 2020 (het tijdschrift van Museum Nijkerk).

Rechten

Museum Nijkerk - Annelijn Scherff, CC-BY-NC