Daalderop was hét bij ons thuis

Verzamelaar

“De reden dat ik in Tiel ben geboren is Daalderop, eigenlijk. Mijn vader heeft er meer dan dertig jaar gewerkt. Wij hadden thuis alles wat Daalderop maakte: hogedrukpannen, broodroosters… je kan het zo gek niet bedenken. Ik vind het leuk om met mijn verzameling de herinnering aan industriestad Tiel levend te houden.

In Tiel terechtgekomen

Mijn vader kwam uit Lienden, mijn moeder uit Elst. Pa was de jongste van het gezin en die mocht doorleren. Hij ging hier in Tiel naar de middelbare school. Op een gegeven moment kon hij een baan krijgen bij Daalderop. Zo zijn mijn ouders hier terechtgekomen. We woonden in de Meester Rinkstraat, in Tiel-Oost. Dat was één straat en daar woonden alleen maar collega’s van mijn vader. Een groot deel van de mensen in Tiel-Oost werkte bij Daalderop of bij jamfabriek de Betuwe.

Industriestad

Tiel was een echte industriestad. Daalderop, jamfabriek De Betuwe en Maasglas, dat waren hele grote bedrijven. Vanuit Daalderop kreeg je een aantal spin-offs, zoals de Metawa, de Rio en een heleboel andere metaalfabriekjes die daaruit zijn voortgekomen. Bij Daalderop werkten zo’n 1000 mensen, De Betuwe was net zo groot, en de Maas ook zoiets. Die zijn nu heel klein geworden of verdwenen.

Geur van De Betuwe

Ik had veel vriendjes waarvan de vader bij Daalderop werkte. Tiel-Oost was een fijne plek om op te groeien. Het waren toen nieuwe woningen. Ik ben geboren in ’57, een jaar nadat mijn ouders naar Tiel-Oost zijn verhuisd. Ze zijn er altijd gebleven. Mijn vader wilde ook tussen de werkende bevolking blijven wonen. We konden later naar Tiel-West, groter huis en zo, maar dat wilde hij allemaal niet. En dan de geur… van jamfabriek De Betuwe, je rook het!

De toeter van Daalderop

Daalderop beheerste ons familieleven. Pa werkte op de loonadministratie. Hij kende iedereen en iedereen kende hem. Ze kwamen er allemaal hun salariszakje halen. Die moesten iedere maand of iedere week worden uitgeteld. Tussen de middag naar huis, warm eten, dat deed iedereen toen. Daarna ging hij even een dutje doen, en dan ging de toeter van Daalderop en vertrok hij weer.

Automatisering

Pa deed de loonadministratie. Toen die werd geautomatiseerd, kwamen er ponskaarten, de voorloper van de computer. Het salariszakje verdween. Iedereen moest een bankrekening openen om zijn loon te kunnen ontvangen. Heel ingrijpend en stressvol voor mijn vader. 

Ziekenkas

In die tijd had je nog het Ziekenfonds. Dat was een verplichte verzekering onder een bepaalde salarisgrens. Luxe dingen, zoals een bril of een beugel, kreeg je niet vergoed. Die moest je zelf betalen. Mijn vader beheerde de ziekenkas van Daalderop. Een aanvullende verzekering die geld uitkeerde voor extra dingen. Een heel kaartsysteem van wie wat had betaald en wie een bril had gehad. Dat het niet te vaak gebeurde natuurlijk, want het moest wel eerlijk.

Fulltime huisvrouw

Eigenlijk ben ik opgevoed door mijn moeder, want pa was er nooit (ha, ha!). Hij was altijd naar vergaderingen. Door haar huwelijk met mijn vader moest ze stoppen met haar baan als directiesecretaresse en stenotypiste. Bijna alle vrouwen in onze straat waren toen fulltime huisvrouw en moeder.

Ontslag

Mijn vader heeft alleen maar bij Daalderop gewerkt. Zo ging dat in die tijd, je zat er voor je leven. Maar er moest worden gefuseerd en gereorganiseerd. Mijn vader deed mee aan stakingen om de werkgelegenheid te behouden. Dat waren spannende tijden thuis. Je merkte de onzekerheid en de onrust. Na ruim dertig jaar moest hij toch met vervroegd pensioen. Dat was het einde van zijn tijd bij Daalderop.”

Rechten

Lucienne Bartels Tekst & Erfgoed, 2024, Regionaal Archief Rivierenland, CC-BY-SA