Jacoba Maurina Spiering (Suriname 1806 - Zaltbommel 1865) - Deel 1

Kasteel Kermestein in Lienden

Tot aan haar twintigste woonde Jacoba Maurina Spiering in Suriname, daarna huwde ze in 1826 te Leiden met de toen 23 jarige jonkheer Jean Francois Gysbert de Mey (later voegt hij ‘van Streefkerk’ toe aan zijn naam). (2) Samen betrokken ze in het Gelderse Lienden het voorname huis of kasteel Kermestein, met grachten en land rondom. Hier werden kort na elkaar twee zonen en vervolgens drie dochters werden geboren – haar man was militair in bijgelegen Zaltbommel. In het bevolkingsregister van 1839 staat Jacoba Maurina nog steeds vermeld als inwoner van Lienden, nu met alleen haar drie dochters en, naar het lijkt, zeven dienstboden. (3) Haar man staat er niet bij; ze zou in 1853 van hem scheiden. Eerder moet het huwelijk al niet goed geweest zijn want  al in 1847 werd op verzoek van haar man een scheiding van tafel en bed uitgesproken. (4)

‘Particuliere slaven’ verkocht en anderen worden overgeschreven

Hoewel Jacoba Maurina Spiering met haar huwelijk Suriname definitief vaarwel had gezegd, bleef ze ook op Kermestein met de kolonie verbonden. Ze was niet alleen deeleigenaar van diverse plantages en dus ook eigenaar van slaafgemaakten. Maar ze had ook de beschikking over zeven zogeheten ‘particuliere slaven’, mensen die, zo kunnen we aannemen, in Suriname tot haar persoonlijke huishouding hadden behoord en zorg hadden gedragen voor haar dagelijkse verzorging. Het gaat om drie vrouwen, een meisje en drie jongetjes: Kwasiba (47 jaar), Marie (31 jaar), Cato (21 jaar), Dientje (14 jaar), Constant (6 jaar), Kobus (4 jaar) en Christiaan (?). In 1830 verkoopt haar zwager Quirin George Pichot de vrouwen en hun kinderen voor haar aan ene J. de Jager. De kleine Christiaan overlijdt op 30 juli. (5) In 1837 worden slaafgemaakten op haar naam geschreven. Het gaat om mensen van de plantages Ma Retraite en Mislukt, die met instemming van het gouvernement worden overgeschreven op de naam van hun (deel)eigenaren. Jacoba Maurina Spiering is een van hen. (6)

Het schip Jacoba Maurina 

Hoewel we geen kasboeken of correspondentie tot onze beschikking hebben, is digitaal wel te achterhalen dat Jacoba Maurina Spiering meer ijzers op het vuur had, indirect ook in de kolonie Nederlands-Indië. Zo was ze voor 1/32 deel eigenaar van het schip Jacoba Maurina, dat in 1838 in Amsterdam werd gebouwd en een aantal malen naar Batavia voer. (7) Van de eerste keer is bekend dat het terugkeerde met koffie, suiker en tin. In 1848 werd het schip verkocht. 

Lees hier deel 2 over hoe het verder ging met Jacoba Maurina Spiering, Kermestein, de compensatie als slavenhouder in 1863 en verder onderzoek naar deze zaken.

Geïnteresseerd in meer verhalen over het slavernijverleden van Gelderland, Nederland of de wereld? Kijk dan vooral op de website van Mapping Slavery. 

Bronnen en verder lezen:

• (1) Register der ordinaire Notulen, gehouden by Zyne Excellentie den Hoog Edele Gestrenge Heer Prison Bonham, …Gouverneur en Comandant en Chef over de Colonie Suriname … en de Edele Achtbaare Heeren Raaden der Politie en Crimineele Justitie der voorsz. Colonie, 1 febr.-11 mrt 1813, p,31-32, e-document.
• (2) Erfgoed Leiden en omstreken te Leiden, BS Huwelijk, Stadsarchief van Leiden (Stadsbestuur (SA III)) (1816-1929), Deel: 4817, Periode: 1826, Leiden, archief 0516, inv.nr.4817, 5 juni 1826, Huwelijksakten 1826, aktenummer 113.
• (3) RAR, 0802-902 Volkstellingsregister gemeente Lienden, 1829 en 1839.
• (4) Leydsche Courant, 5 januari 1848, p.4.
• (5) NA NadereToegangen/invnr/NT00461.1 Slavenregister, inv.nr.01 FolioNr 0933a.
• (6) Bericht van het Gouvernements Secretarij, 28 mei 1837, Surinaamsche Courant, 31 mei 1837.
• (7) Stichting Maritiem-Historische Databank, digitaal geraadpleegd 26 november 2021. 1/32 aandeel was fl.3.000; in 1841 wordt 1/16 aandeel aangeboden voor fl.6.000 gulden. 

Rechten

Ineke Mok, Cultuursporen, CC-BY-NC