Herinneringen aan de diensttijd

Oral History Defensiehaven Arnhem

Cor van Veldhoven (1935, woonachtig te Castricum) woonde in zijn jeugd nooit lang op een plaats: de woonwagen van zijn ouders reisde rond door Nederland. Van Veldhoven vertelt in dit interview over zijn diensttijd. Van augustus 1959 tot en met mei 1960 volgde hij zijn basisopleiding en een officiersopleiding en van mei 1960 tot en met mei 1961 diende bij als Peletonscommandant bij de 480 Genie, eerst in Arnhem en later in Olst.

Functie in het leger

"Ik heb dus niet, zoals sommige soldaten die daar gestationeerd waren, meer dan een jaar 'gewoond' op het terrein van de Defensiehaven in Arnhem. Dat was mijn functie niet. Ik was Peletonscommandant bij de Genie. Wij kwamen eens in de twee weken langs op het terrein, om met de Commandant ter plaatse te overleggen over bijvoorbeeld het onderhoud aan de haven en het terrein.

Ik heb een keer meegemaakt dat het caisson en het ponton als oefening in werking werden gesteld. Het caisson werd dan alleen ingevaren. De technische zaken werden bij zo’n oefening gedaan door mensen van Rijkswaterstaat. Zij hadden dan een heel korte opleiding bij Defensie gehad.

Geheime karakter van de Defensiehaven

De haven, onderdeel van de IJssellinie, was geheim. Maar het was niet zo dat er helemaal niemand kon komen. Er voeren weleens bootjes langs met toeristen of inwoners van Arnhem, die bij het voorbijvaren dan foto’s maakten van de Defensiehaven. Dat was niet toegestaan. Ik heb het zelf niet meegemaakt, maar dan ging er een boot van Defensie achteraan om het rolletje in te vorderen."

Ondanks dergelijke maatregelen is het niet gelukt de haven compleet geheim te houden, vertelt Van Veldhoven: "In het museum in Olst heb ik kaarten van Russische makelij gezien, waar de havens aan de IJssellinie opstonden. Ze wisten het wel gewoon. Zoiets helemaal geheim houden kan natuurlijk ook niet: daar is het te zichtbaar voor.

Toekomst Defensiehaven

Het is goed dat de Gemeente Arnhem bij het uitbagger-project ook aandacht heeft voor de geschiedenis van de Defensiehaven op deze manier. Als we het over de linies van de Koude Oorlog hebben, kent iedereen de Waterlinie in Amsterdam bijvoorbeeld. Maar deze geschiedenis is nog onbekend."

Na de diensttijd

Van Veldhoven is na zijn diensttijd niet verder gegaan in het leger, maar heeft tot op de dag van vandaag vriendschappen over gehouden aan zijn diensttijd. Onder andere via de Vereniging Officieren Genie blijft hij op de hoogte van het wel en wee binnen Defensie. In zijn latere baan, in de grond-weg en waterbouw, gebruikte hij dezelfde apparatuur die gebruikt werd om het caisson naar de bodem te doen zakken, om zand op te spuiten.

Dit verhaal over Cor van Veldhoven is geschreven door Elmar van de Ree, na een (in verband met corona, telefonisch) interview in het kader van een oral history project over de Defensiehaven, voor de gemeente Arnhem in 2020. De Defensiehaven was onderdeel van de IJssellinie: een verdedigingswerk dat tot haar opheffing in de jaren 1960 en daarna zo veel mogelijk geheim werd gehouden. Op 6 mei 2021 ging de documentaire 'Geheim aan de Rijn: verhalen over de Defensiehaven' in première. Benieuwd? Kijk 'm op YouTube door hier te klikken.

De verhalen over de Koude Oorlog in Gelderland zijn ook gebundeld in een magazine. Belangstellenden kunnen het magazine bestellen bij Werkgroep Oral History Gelderland, Jan van de Lagemaat. Het kost € 12,50 (€ 16,50 inclusief verzendkosten) via e-mail: werkgroeporalhistorygelderland@gmail.com.