Tienjarige kinderen spelen in de restanten van de oorlog: een groot spel?

Rijk Bennis vertelt

Foto Rijk Bennis, uit de tijd van dit verhaal

'Terug van de evacuatie kwamen we terecht in een omgeving waar het geweld van de oorlog een duidelijk spoor had achtergelaten in Arnhem. We waren een van de eerst terugkerende. Behalve ons leeg geroofde, en voor een deel beschadigde huis - wat overigens de zorg was van mijn vader en moeder - was er ook een grote hoeveelheid achtergelaten oorlogsmateriaal in de omgeving te vinden. Het lag gewoon op straat en in tuinen.'

Oorlogsrestanten bij de Menno van Coehoornkazerne

'Wij woonden aan het Mussenplein, in de directe nabijheid van de Menno van Coehoornkazerne. Hier waren veel Duitse troepen en geallieerden gelegerd geweest. De Duitse soldaten waren gevlucht en hadden veel materiaal achtergelaten. De geallieerde soldaten hoefden niet meer te vechten en hadden veel overbodig materiaal waar slordig mee werd omgesprongen. Een school was ook door de geallieerden bezet en ook daar werd slordig omgegaan met oorlogsrestanten – zoals motoren, tanks, auto’s en kanonnen. Hier speelden we fanatiek op en in. Daarnaast bedoel ik allerlei soorten onbruikbaar gemaakte handvuurwapens, munitie, helmen, gasmaskers, bajonetten, riemen, schopjes, en nog veel meer van wat er allemaal in een legeromgeving wordt gebruikt. De oorlog was wel voorbij maar wij deden het nog eens dunnetjes over. Kortom een eldorado voor de in de omgeving wonende jeugd want die konden ook nog eens praktisch onbeperkt op het kazerne terrein rond lopen en het nodige van de rondzwervende restanten meenemen. Zakmessen waren erg gewild.

Alle tijd om te spelen

We hadden ook alle tijd want scholen en verenigingen functioneerden niet en onze ouders moesten hun tijd besteden aan opbouw en ontwikkelen van een nieuw basis bestaan in een omgeving waar praktisch niets meer was - ook geen gas en licht. Maar ons kon dat eigenlijk niets schelen, we vermaakten ons geweldig in een omgeving waar het gevaar van de bezetter verdwenen was en waar we vrij spel hadden om alle boven genoemde restanten ijverig te verzamelen en een levendige ruilhandel te ontwikkelen. De munitie was echter een artikel waar toch met de nodige voorzichtigheid werd omgesprongen, want het gevaar was door onze ouders goed ingeprent en wie met verwonding thuis kwam kon ook nog als extra bonus een pak slaag krijgen, tenminste als de verwonding meeviel.

Kruit om mee te spelen

Een populair tijdverdrijf was het maken van rotjes met behulp van staafjes kruit uit Engelse geweerpatronen. We verpakte die staafjes in zilver papier en lieten er een uitsteken voor de lucifer. Het gaf een klein driftig knalletje, maar de pret was er niet minder om. Het kruit uit de Duitse geweerpatronen was niet populair want dat bestond uit korreltjes. Wel hebben we een keer een kist met Duitse geweerpatronen op een afgelegen terrein in het een vuur gegooid maar van de gevolgen werden we behoorlijk bang. Dat hebben we ook nooit meer gedaan. Sommige oudere jongen speelde met handgranaten die dan in kelders van ruïnes of de vijver werden gegooid. Dat vonden we heel spannend maar we bleven op afstand.

Een ernstigere verwonding

Eens liep het helemaal mis. Een van onze vriendjes had bedacht dat hij een geweerpatroon kon afschieten in een bankschroef in zijn vaders werkplaats. Dit had een lelijke gezichtsverwonding en een totaal vernielde hand, dus ziekenhuis en amputatie, tot gevolg. Maar dat was nog niet het eind want Charles, zo hete hij, moest voor controle terug komen, een tocht waar hij alleen naar het ziekenhuis ging en op de terugweg dodelijk verongelukte onder een militaire tankoplegger. Deze dramatische gebeurtenis had wel als gevolg dat het spelen met munitie was afgelopen want de schrik zat er goed in en het ouderlijke toezicht was niet mals - maar wel te laat. Ik ben nu 86 maar Charles heb ik nog regelmatig in gedachten. Het was een vrolijk en kameraadschappelijke jongen uit een hecht gezin.'

Dit verhaal is ingestuurd door Rijk Bennis, via Bibliotheek Veluwezoom, in het kader van het project ‘WO2-verhaal gezocht’. Lees de andere ingestuurde oorlogsverhalen in de special 'Getuigen van de Oorlog'.