Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

In deze ovenkamers vonden twintig gezinnen een veilig onderkomen tijdens de Slag om Arnhem in september 1944
Opvang in Steenfabriek de Panoven
<p>Na een vermoeiende tocht vanuit Angeren bereikte de familie Kleberg uit Arnhem uitgeput een boerderij in Lathum. De familie, bestaande uit zeven personen met een...
Onderhoud aan een Spitfire van de 322 (Dutch) Squadron RAF © PD
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 2
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Reconstructie van de verstopplek op Bradaal 49 in Culemborg © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Bradaal 49
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Maty Vroegindewey © privécollectie Maty Romein - CC-BY-SA
Gered door de vijand
<p>Maty Romein-Vroegindewey, die al sinds 1975 in Ede woont, kwam op 5 maart 2020 bij het WO2-café in Ede. Ze vertelde een spannend avontuur toen...
Monument voor gefusilleerden tijdens april-mei staking 1943 op de Waterberg in Arnhem © ir. J. Enklaar  (1950), foto Theo Brink, Kunst in de Publieke Ruimte Arnhem CC-BY-NC-ND
April-meistakingen 1943
<p>Van 29 april 1943 tot en met 3 mei 1943 hebben 500.000 Nederlanders het werk neergelegd uit protest tegen de Arbeitseinsatz. De staking begon bij...
Het souvenir dat Agnes Welling-Augustin kreeg van een Canadese soldaat © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 2
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Frans Rouwen © Privécollectie Peter Rouwen
Frans Rouwen (1935) beleeft de bevrijding
<p>Frans Rouwen is tien jaar oud en woont met ouders, broers en zussen in 1945 dichtbij de Ruurloseweg onder Vorden en dichtbij landgoed ’t Medler....
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 1
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
De kustenaar Bezaan maakte een serie houtsnedes van de tragedie in Putten. © Nationaal Archief PD
De oorlog in de herinneringen van Trudy Rietveld – Deel 2
<p>Trudy Rietveld maakte in 1944 de razzia in Putten mee, direct nadat zij gevlucht waren voor het oorlogsgeweld in Arnhem. Ze vertelt over haar herinneringen.</p>
Henk Alards vertelt bij het WO2-café in Rozet © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Een Canadese soldaat als vader
<p>In augustus 1945 waren nog veel Canadese soldaten in Nederland. De jongens waren, na soms jaren strijd, wel toe aan een verzetje en er werden,...
Opa Eitinck © Willemien Wolters-Niewhoff
Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945
<p>Het kerkdorp Harreveld is in de Tweede Wereldoorlog vrij ongeschonden uit de strijd gekomen. Op vele boerderijen werden onderduikers en evacuees geplaatst. Vaak werden ze...
Colonne tanks tijdens het begin van Operatie Veritable © PD
De Treffers en Operation Veritable
<p>Op 8 februari 1945 begon Operation Veritable, de grootste militaire aanval ooit in Nederland. De eerste beschietingen waren vanaf het voetbalveld van De Treffers in...
Het wrak van de Spitfire © Sander Woonings
Claude Mervyn Wheatley neergestort vlakbij Herwen
<p>Op Goede Vrijdag 22 Maart 1940, om ongeveer 12:00 uur lokale tijd uur, stortte Spitfire PR IB N3069 neer bij de Oude Waal net ten...
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945). © Isabel van Boetzelaer, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Wiardus Jacob Hendrik Duco Rengers Hora Siccama werd geboren op 15 maart 1916 te Düsseldorf. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Utrecht, kwam tijdens...
Voorblad van het radio-dagboek van Wim de Gunst © Willem van Norel CC BY NC
Een bijzonder radio-dagboek uit de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf eind 1943 waren Wim de Gunst (1928-2006) en Freek Broekhuizen actief in het verzet. Bij de familie De Gunst aan de Beekstraat luisterden de...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...
Na de Canadese intocht met de boerendochter Mia bij de schuilkelder © Gerard Greven CC BY NC
Gerard Greven, boerenzoon uit Duiven
<p>Gerard was de zesde van in totaal elf kinderen bij een boerengezin op de Driegaarden in de gemeente Duiven. Bij het uitbreken van de Tweede...
De parachute, in Cultura Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC-SA
Een bijzondere parachute
<p>Na de luchtlandingen op de Ginkelse Heide op 18 september 1944 vond de opa van Remco Methorst een intacte parachute. De meeste parachutes werden in...
Een loge met zoontje, H. Uenk, A. Burgers-Uenk, J. Bloemen en T. Burgers © OHKV Rheden-Rozendaal
Oorlogsherinneringen van Teunis Jacobus Burgers
<p>Teunis Jacobus Burgers vertrouwt in 1982 zijn oorlogsherinneringen aan het papier toe. Hij schrijft: 'Als ik dit opschrijf, ga ik er van uit dat de...
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Fré de Jong in het uniform van de Stoottroepen © Privé Arjen de Jong (via Johan Rombout)
Verzetsman Fré de Jong
<p>Fré de Jong werd geboren in Spijk, maar groeide op in Asperen. Daar woonde hij ook tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij maakte deel uit van...
Ook het interieur van Kasteel Rosendael raakte beschadigd. © Geldersch Landschap & Kasteelen
Evacué op Kasteel Rosendael - deel 1
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
In gesprek met Henk Alards bij het WO2-café © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Henk, het bevrijdingskind
<p>Henk Alards is nog steeds heel emotioneel als hij vertelt over de laatste 1,5 jaar van zijn 75-jarige leven. Na een jarenlange zoektocht weet hij...
Evacuatie van Arnhem, ter illustratie © De Booy (Gelders Archief), CC BY 1.0
De Slag om Arnhem en wat volgde
<p>'Ik ben Gerrit Snijders (22 januari 1939), geboren en getogen in de Arnhemse wijk De Geitenkamp. Mijn herinneringen beginnen op 17 september 1944. Ik...
Gedachtenisprentje van vader en zoon Pijnappel © Via Karin Hippmann - Pijnappel
Bombardement nabij molen De Hoop in Oud-Zevenaar
<p>Molenaar Wilhelmus (Willem) F.J. Pijnappel, geboren op 26-08-1878 en zijn zoon Johannes J.J. Pijnappel, geboren op 29-04-1911 kwamen om tijdens een luchtaanval. Het was een...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Victor Ritschie © Privé V. Ritschie
Hoe ik aan de dood ontsnapte, maar Annie het leven liet
<p>De heer Victor (Vic) Ritschie stuurde ons zijn herinneringen, over de gebeurtenissen rond het bombardement op NIjmegen. 'Kun je als zesjarig jongentje al verliefd zijn?...
Piet en broer Theo voor het huis Hoofdstraat voor de oorlog © Privécollectie Piet Binnendijk, in copyright
Het dagboek van een twaalfjarige
<p>De destijds twaalfjarige Piet Binnendijk uit Velp hield vanaf 17 september 1944 een oorlogsdagboek bij. Waarom vanaf toen? Omdat er ‘daarvoor niets bijzonders geschiedde’. Op...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Het briefje van Spaan © Privécollectie Familie Spaan/via Willem van Norel CC BY NC
Portemonnee met brief
<p>Op zondagavond 10 december 1944 werden vader Eibert Spaan en zijn zoon Willem met een aantal buurtgenoten bij de boerderij van de familie Bouw op...
Het monument in kwestie, goed onderhouden © Dick Breedijk
Een aanpassing van het monument bij Katerveer?
<p>Dick Breedijk schrijft ons over het oorlogsmonument bij Katerveer. 'Er staat bij de Geldersedijk te Hattem, tussen de Zuiderzeestraatweg en de A28, op de driehoek...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
Onbekend slachtoffer in een wrede oorlog
<p>Eind jaren vijftig, begin jaren zestig groeide ik (Stef Looijen) op in Heveadorp, dat tegen Doorwerth aan ligt. Mijn vader was werkzaam op de Heveafabriek....
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 2
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Foto Rijk Bennis, uit de tijd van dit verhaal © Privécollectie Rijk Bennis
Tienjarige kinderen spelen in de restanten van de oorlog: een groot spel?
<p>'Terug van de evacuatie kwamen we terecht in een omgeving waar het geweld van de oorlog een duidelijk spoor had achtergelaten in Arnhem. We waren...
Groepstafereel op het ijs van Kasteel Rosendael © ws WK baron van Pallandt ca 1905-collectie Geldersch Archief - CC-BY-SA
Evacué op Kasteel Rosendael – deel 2
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Oorlogsmonument bij de IJssel (gemeente Voorst), als herinnering aan de oversteek van de geallieerde troepen op 12 april 1945 op deze plaats © Gouwenaar/Wikimedia CC BY 1.0
Kind in oorlogstijd
<p>"In mei 1940 zijn we naar Welsum verhuisd en hebben bij mijn Opoe ingewoond. Na ongeveer acht maanden zijn we naar Terwolde verhuisd. Toen was...
Foto ter gelegenheid van het 45 jarig ambtsjubileum (1948) van mijn opa. Op de eerste rij mijn oma (3e van links) en opa (4e van links) © Pieter van Heiningen
Mijn opa bij de Rijkspolitie in Nunspeet
<p>Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte mijn opa als rijkspolitie in Nunspeet, en weigert hij joden en landgenoten op te pakken. Hij was een zeer gelovig...
C. Schook, rechts onder tafel © Privécollectie C. Schook
Cees Schook en de Slag om de Grebbeberg
<p>De vader van Cees Schook vocht bij de Slag om de Grebbeberg binnen het roemruchte Tiende Regiment Infanterie, sectie zware mitrailleurs (van de twaalf man...
Marie Lucassen © Gerard Alofs
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 1
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 ‘in betrekking’ bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
De vader van Carry van den Eikhoff Geurts © Privécollectie C. van den Eikhoff Geurts
Kind in de oorlogsjaren in Wageningen
<p>"Twee dagen na mijn zesde verjaardag breekt de oorlog uit. 10 Mei is het oorlog en moeten wij evacueren, de lucht is vol vliegtuigen en...
Piet van Mourik en Dicky van Mourik-Jansen © Privécollectie familie van Mourik
Leven en overleven in oorlogstijd
<p>Leven en overleven in oorlogstijd ‘Waren we maar thuisgebleven.’ Woorden van haar moeder die Dicky zich herinnert als de dag van gisteren. ‘Ik was nog...
Boerderij Struikjesveen. © Privécollectie familie Garritsen, cc-by
Herinneringen aan de laatste oorlogsfase
<p>Op 11 april 1945 steken Canadese troepen ter hoogte van de Wilpse Klei de IJssel over en trekken richting Loenen en Beekbergen. Drie dagen later...
Een pagina uit het dagboek van Egbert Schretlen © in copyright RAN/familie Schretlen
Het oorlogsdagboek van Egbert Schretlen
<p>Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Egbert Schretlen met zijn familie op de Kopse Hof in Nijmegen-Oost. In het Regionaal Archief Nijmegen liggen van Egbert een...
Het in het verhaal genoemde wederopbouwhuis van de buren in Scherpenzeel © Via Tineke Seijdell-Valkenburg
Oorlogsherinneringen van Tini Seijdell-Valkenburg uit Scherpenzeel
<p>Tini Seijdell-Valkenburg vertelt ons (via Stichting Grebbelinie in het Vizier): 'Toen de Tweede Wereldoorlog in mei 1940 uitbrak was ik bijna 4 jaar. Wat ik...
Evert Hüsken © Privécollectie Marcel de Bont
Het oorlogsverhaal van Evert Hüsken (1916-2000)
<p>De opa van Marcel de Bont legde zijn oorlogsherinneringen vast op een oude bandrecorder. Marcel zelf maakte hier podcasts van, waardoor het oorlogsverhaal van Evert...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
Ma Huurman, zoals geschilderd door haar Wageningse vriendin, Moemie van den Bergh -  van den Velden, kort nadat zij haar vijfde zoon gebaard had. © Jaap Huurman
Mijn moeder, een medisch wonder
<p>Hoewel wij kinderen waren van de vijftiger en zestiger jaren, heeft de Tweede Wereldoorlog in onze jeugd een beste rol van betekenis gespeeld. Wij groeiden...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Geen Arbeitseinsatz, maar onderduik in Babberich
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). Hij vond tijdens de Tweede Wereldoorlog...
Henk Dijkerman © Privécollectie Els Dijkerman
De laatste oorlogsdagen en de bevrijding in Laren
<p>Els Dijkerman schrijft ons het volgende: 'mijn overleden vader, Henk Dijkerman uit Laren, heeft in de laatste dagen van de oorlog en de hierop volgende...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl