Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Ook het interieur van Kasteel Rosendael raakte beschadigd. © Geldersch Landschap & Kasteelen
Evacué op Kasteel Rosendael - deel 1
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Boerderij Struikjesveen. © Privécollectie familie Garritsen, cc-by
Herinneringen aan de laatste oorlogsfase
<p>Op 11 april 1945 steken Canadese troepen ter hoogte van de Wilpse Klei de IJssel over en trekken richting Loenen en Beekbergen. Drie dagen later...
Groepstafereel op het ijs van Kasteel Rosendael © ws WK baron van Pallandt ca 1905-collectie Geldersch Archief - CC-BY-SA
Evacué op Kasteel Rosendael – deel 2
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Theo Roelofs bij herinneringscollage tijdens WO2-café Wijchen in 2020 © Erfgoed Gelderland CC-BY-SA
Ontploffing van een tank bij het ouderlijk huis
<p>Theo Roelofs (1949) is geboren in Ewijk. Hij werd genoemd naar zijn broer die in de Tweede Wereldoorlog omkwam samen met zijn andere broer Harrie...
Colonne tanks tijdens het begin van Operatie Veritable © PD
De Treffers en Operation Veritable
<p>Op 8 februari 1945 begon Operation Veritable, de grootste militaire aanval ooit in Nederland. De eerste beschietingen waren vanaf het voetbalveld van De Treffers in...
Paviljoen Enghuizen naar prentbriefkaart (1835) © Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, CC BY SA 4.0
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 2
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 'in betrekking' bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
De vader van Carry van den Eikhoff Geurts © Privécollectie C. van den Eikhoff Geurts
Kind in de oorlogsjaren in Wageningen
<p>"Twee dagen na mijn zesde verjaardag breekt de oorlog uit. 10 Mei is het oorlog en moeten wij evacueren, de lucht is vol vliegtuigen en...
De schoenen met het briefje met daarop het adres © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
Vriendschap door De H.A.R.K.
<p>De familie van Hannie van Wijk – Ermstrang heeft, door een paar witte schoenen, een bijzondere relatie gekregen met John, Laura en Bob in Amerika....
Jan Kreijenbroek © Jan van de Lagemaat CC BY NC SA
Bombardement binnenstad Zutphen 1944
<p>Op 14 oktober 1944 werd een deel van de Zutphense binnenstad verwoest. Het stationsgebouw werd zwaar beschadigd. Het was de bedoeling van geallieerde bommenwerpers de...
Marie Lucassen © Gerard Alofs
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 1
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 ‘in betrekking’ bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
Piet Jansen © privécollectie kinderen Jansen
Vaker naar huis met een vervalst stempel
<p>In mei 2020 verschijnt een boek gemaakt door het Comité 4 en 5 mei Ewijk. Een van de verhalen in het boek gaat over Piet...
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945). © Isabel van Boetzelaer, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Wiardus Jacob Hendrik Duco Rengers Hora Siccama werd geboren op 15 maart 1916 te Düsseldorf. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Utrecht, kwam tijdens...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
“Kunt u voor mijn papegaai zorgen?”
<p>Mijn opa en oma Steven en Maria van der Sluis woonden met hun gezin met 5 kinderen aan het eind van de oorlog op het...
Reconstructie van de verstopplek op Bradaal 49 in Culemborg © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Bradaal 49
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Oskar Schäfer © CODA Apeldoorn CC BY SA 4.0 (via Joods Monument)
De Joodse familie Schäfer
<p>In Wenum Wiesel worden vijf gedenkstenen gelegd in het plaveisel voor villa De Beukenhorst aan de Zwolseweg 526. Dit ter herinnering aan het Joodse gezin...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Op weg naar bevrijding
<p>De laatste oorlogsjaren waren moeilijk voor Trudy Rietveld en haar familie, die vanuit Arnhem naar Putten was geëvacueerd. Ze vertelt vanuit haar herinneringen</p>
Arie van der Wiel bij de Grebbeberg © Archief Miep Bos
Ooggetuige op de Grebbeberg, Arie van der Wiel
<p>Arie van der Wiel, een Haagse jongeman van 24 jaar, tekent in zijn dagboek nuchter en zakelijk op hoe het tijdens die vier meidagen in...
Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
IJskelder Mariëndaal (2007) © H. Weltje
Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)
<p>Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders...
Tekening van Gasthaus uit het plakboek van Johan Hartgers © A. Hartgers, CC-BY-NC-SA
De oorlog van Johan Hartgers – deel één
<p>Johan Hartgers (1918) werd als tweede kind van Cornelis Hartgers en Maartje Klapwijk geboren op het adres Ede Ea. 80 (Grootestraat). Daar runden zijn ouders...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Foto Rijk Bennis, uit de tijd van dit verhaal © Privécollectie Rijk Bennis
Tienjarige kinderen spelen in de restanten van de oorlog: een groot spel?
<p>'Terug van de evacuatie kwamen we terecht in een omgeving waar het geweld van de oorlog een duidelijk spoor had achtergelaten in Arnhem. We waren...
Monument voor gefusilleerden tijdens april-mei staking 1943 op de Waterberg in Arnhem © ir. J. Enklaar  (1950), foto Theo Brink, Kunst in de Publieke Ruimte Arnhem CC-BY-NC-ND
April-meistakingen 1943
<p>Van 29 april 1943 tot en met 3 mei 1943 hebben 500.000 Nederlanders het werk neergelegd uit protest tegen de Arbeitseinsatz. De staking begon bij...
Mars 8e depotbataljon door Bussum, voorjaar 1940. Met Gerard Alofs als 4e in de rij rechts © Gerard Alofs
Dienstplichtig soldaat Alofs uit Wehl
<p>Gerard Alofs uit Wehl had net zijn onderwijzersexamen afgerond aan de Sint Ludgeruskweekschool te Hilversum, toen hij op 28 augustus 1939 op het raam van...
Rijkswerkkamp Lievelde, enige bekende foto © Via G. Nijs
Ernst Aron
<p>In 1995 trof Godfried Nijs in het toenmalige archief Lichtenvoorde een dossierdoos aan die tot dan toe over het hoofd was gezien. Op de doos...
Evert Hüsken © Privécollectie Marcel de Bont
Het oorlogsverhaal van Evert Hüsken (1916-2000)
<p>De opa van Marcel de Bont legde zijn oorlogsherinneringen vast op een oude bandrecorder. Marcel zelf maakte hier podcasts van, waardoor het oorlogsverhaal van Evert...
Het briefje van Martin Balasanov met zijn gegevens © Kees van der Weyde
Wat ik me nog herinner van de oorlog - Kees van der Weyde
<p>In mei 1942 werd ik geboren in een boerderijtje aan de Grolweg bij het Apeldoorns-Dierens kanaal. Tegen het eind van de oorlog was er een...
Maty Vroegindewey © privécollectie Maty Romein - CC-BY-SA
Gered door de vijand
<p>Maty Romein-Vroegindewey, die al sinds 1975 in Ede woont, kwam op 5 maart 2020 bij het WO2-café in Ede. Ze vertelde een spannend avontuur toen...
De 'Elisabeth' met de familie Panjer. © Privécollectie Deddo Panjer, cc-by.
De laatste reis van de ‘Elisabeth’
<p>Het vrachtschip ‘Elisabeth’ van Jacob Panjer en zijn broer Klaas lag in 1944 klaar om vanuit Apeldoorn naar Haarlem te varen, toen het samen met...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Ma Huurman, zoals geschilderd door haar Wageningse vriendin, Moemie van den Bergh -  van den Velden, kort nadat zij haar vijfde zoon gebaard had. © Jaap Huurman
Mijn moeder, een medisch wonder
<p>Hoewel wij kinderen waren van de vijftiger en zestiger jaren, heeft de Tweede Wereldoorlog in onze jeugd een beste rol van betekenis gespeeld. Wij groeiden...
Het souvenir dat Agnes Welling-Augustin kreeg van een Canadese soldaat © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 2
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Theo Schuurman (links, met het stropdasje), op ca. tienjarige leeftijd na de oorlog © Privécollectie Schuurman
Herinneringen van een Dinxperse jongen in oorlogstijd
<p>Theo Schuurman, geboren in Dinxperlo (1936) vertelt ons hoe hij de Tweede Wereldoorlog als jonge jongen in Dinxperlo heeft beleefd.</p>
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Voorblad van het radio-dagboek van Wim de Gunst © Willem van Norel CC BY NC
Een bijzonder radio-dagboek uit de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf eind 1943 waren Wim de Gunst (1928-2006) en Freek Broekhuizen actief in het verzet. Bij de familie De Gunst aan de Beekstraat luisterden de...
Het Nieuwe Weeshuis ('Burgerweeshuis') in Arnhem, aan het Roermondsplein. © Gelders Archief CC BY 1.0
Herinneringen van een twaalfjarig weesmeisje
<p>DIt verhaal behelst de herinneringen van Janny Dorissen-Glas, in 1944 wonende in het Nieuwe Weeshuis in Arnhem. Het verhaal is ingestuurd door Annelies van Anholt,...
Opa Eitinck © Willemien Wolters-Niewhoff
Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945
<p>Het kerkdorp Harreveld is in de Tweede Wereldoorlog vrij ongeschonden uit de strijd gekomen. Op vele boerderijen werden onderduikers en evacuees geplaatst. Vaak werden ze...
Het dagboek van Idelette Bech © Via A. Boswijk
‘You speak your English perfect’
<p>Dit is een fragment uit het oorlogsdagboek van Idelette Bech uit Wolfheze, daterend van 14 september 1944 – januari 1945. Ze beschrijft hoe zij het...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
Onbekend slachtoffer in een wrede oorlog
<p>Eind jaren vijftig, begin jaren zestig groeide ik (Stef Looijen) op in Heveadorp, dat tegen Doorwerth aan ligt. Mijn vader was werkzaam op de Heveafabriek....
Fré de Jong in het uniform van de Stoottroepen © Privé Arjen de Jong (via Johan Rombout)
Verzetsman Fré de Jong
<p>Fré de Jong werd geboren in Spijk, maar groeide op in Asperen. Daar woonde hij ook tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij maakte deel uit van...
Tekening vanuit de telefoonpaal, plakboek Johan Hartgers. © A. Hartgers, CC-BY-NC-SA
De oorlog van Johan Hartgers - deel twee
<p>Johan Hartgers (1918) kwam met een aantal mede-PTT’ers op 10 juni 1943 aan in Kreuzburg. Ze waren gedwongen in dienst bij de Duitsers. De Duitsers...
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 2
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Maria Wolters, haar broer Leo (onderwijzer in Lichtenvorde), bakker Wolters en zijn vrouw © Via Bram Opschoor
Voedselhulp van de familie Wolters uit Silvolde
<p>Bram Opschoor vertelt ons over hoe zijn familie dankzij voedselhulp de Tweede Wereldoorlog overleefde: 'geboren ben ik in 1939 in Rotterdam. Onbewust van het feit...
Markt van Beusichem, gefotografeerd in april 1945 door RAF-piloten. © Wageningen UR Library, Special Collections
Indrukwekkende toespraak bevrijders Beusichemse Markt gevonden
<p>Op donderdag 31 mei 1945, op de Markt in Beusichem, hielden enkele honderden Britse soldaten een indrukwekkende parade. Zo namen de bevrijders afscheid van de...
Zuilichem, met opa Gerrit Kanselaar © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
'Bleekneusjes' in huis in Zuilichem
<p>Na de oorlog werden veel kinderen naar het platteland gestuurd om aan te sterken. Ook de grootouders van Hannie van Wijk – Ermstrang wilden wel...
Omslag van 'De Posterenk in oorlogstijd en wederopbouw' © Klaas Smit en familie
De bevrijding van Voorst beleefd vanaf de Posterenk
<p>Aan de Enkweg op de Posterenk (gemeente Voorst) woonde Dirrie ter Mate met haar ouders en broer Ernst op de boerderij, die bereikbaar was via...
De kustenaar Bezaan maakte een serie houtsnedes van de tragedie in Putten. © Nationaal Archief PD
De oorlog in de herinneringen van Trudy Rietveld – Deel 2
<p>Trudy Rietveld maakte in 1944 de razzia in Putten mee, direct nadat zij gevlucht waren voor het oorlogsgeweld in Arnhem. Ze vertelt over haar herinneringen.</p>
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...
Bennie Polman © Privécollectie familie Polman
De laatste dagen van Bennie Polman, 13 – 17 november 1944
<p>In de Achterhoek was een kleine groep van Jehovah’s Getuigen actief. Ze wilden Hitler Duitsland niet ondersteunen maar ze gingen ook niet in verzet. De...
Steven Dorrestijn © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'We moeten eruit, want anders gaat het niet goed'
<p>Tijdens de luchtlanding van Market Garden landden glijders op het land van de boerderij waar Steven Dorrestijn (1921) opgroeide. Steven vertelt over de eerste drie...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl