Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945

Onderduiker bij mijn opa

Zo was het dat in het midden van de oorlog pastoor ook bij mijn opa, Johannes Bernardus Eitinck (23-08-1871) aan de (tegenwoordige) Lindeboomweg 39, kwam om te vragen of ze nog een onderduiker konden opnemen. Opa stemde meteen in; die jongen moet geholpen worden. De pastoor vertelde nog wel dat de onderduiker een broer was van een broeder van het Internaat, Br. Timotheus – Simon van Zelm. En dat ze voor hun boerderij gekozen hadden, omdat het een eind van de openbare weg aflag. Alles was toen nog een zandweg. Een paar dagen later kwam inderdaad de onderduiker bij het huis van mijn opa aan.

Cor van Zelm

Mijn oom Hent Eitinck en mijn moeder Engelien Eitinck woonden ook nog op de boerderij. Ze waren toen nog niet getrouwd. De onderduiker was een leuke jongen die grappig kon vertellen. Zijn naam was Cor van Zelm uit Blokker. Hij werd gezocht door de Duitsers, vertelde hij nog. Ome Hent zou daarom voor hem een schuilplaats op zolder maken. Maar toen het mooie weer aankwam ging hij ook wel eens mee naar het land om gekleed in een oude kiel met klompen en de pet op mee te helpen. Waar hij wel moeite mee had was het verstaan van ons dialect. ''Ik kan een Pools iemand beter verstaan dan jullie'', zei hij vaak. Zo ging de tijd voorbij.

Een fatale brief

Broeder Timotheus van het Internaat was blij dat Cor in Harreveld zat. Hij schreef daarom zijn zus Cato in Blokker een brief met de mededeling dat hun broer Cor veilig was en ondergedoken zat bij de Familie Eitinck in Harreveld. Het adres had hij ook vermeld. Had hij dat maar nooit gedaan, want een paar dagen later werd er een inval gepleegd bij Cato, waar de Duitse soldaten de bewuste brief zo op het dressoir zagen liggen. Toen was het een koud kunstje om Cor van Zelm in Harreveld op te pakken. En aldus geschiedde.

Van Zelm opgepakt

Op een warme zomermiddag zagen mijn moeder en Ome Hent een hele groep Duitse soldaten hun zandpad oprijden. Cor zat boven op zolder en opa lag in bed zijn middagdutje te doen. Een groot aantal militairen sprongen van de wagens af en riepen Wo ist er?. Ome Hent en mijn moeder deden eerst alsof ze het niet begrepen, maar al gauw werd de naam genoemd. Dhr. van Zelm wird gesucht. "Din kenne wey neet", had Ome Hent nog gezegd. En meteen kreeg hij een vuistslag van een Duitse soldaat. Opa, inmiddels wakker geworden van het kabaal kwam met de hooivork aanlopen en wilde de soldaten van zijn erf afslaan. Ook Cor, die het allemaal gehoord had, zat boven op de zolder verstopt maar het duurde niet lang of ze vonden hem. Ze sleurden hem naar de vrachtwagen waar ook Ome Hent opgeladen werd.

Na de arrestatie

Mijn moeder heeft vaak verteld dat ze vaak droomde over dat moment, zo waren ze met zijn vieren en binnen een half uur bleef zij over met opa en de boerderij. Na een aantal dagen hoorden ze van verzetsmensen , dat Ome Hent was opgesloten in het gemeentehuis van Lichtenvoorde. Van Cor wist niemand waar hij gebleven was. Ver na de oorlog hoorden zij van broeder Timotheus dat hij naar Rusland was verbannen en via Polen/Duitsland weer gevlucht was richting Nederland.

Ook tijdens het verblijf van Cor bij de familie Eitinck heeft nooit iemand verteld waarom hij moest onderduiken en de Duitsers zo fel waren om hem te pakken te krijgen. De reden voor het onderduiken was, dat Cor had getekend voor de Jugend SS en toen hij eenmaal in Duitsland een opleiding kreeg, begreep hij dat hij het helemaal verkeerd had gezien. Hij had veel spijt van het tekenen waarop hij besloot te vluchten richting zijn broer in Harreveld. Zowel de pastoor als de Broeder hebben dit nooit verteld aan mijn opa, moeder en oom.

Dit verhaal is ingestuurd door Willemien Wolters-Niewhoff (via OKV Harvelt) in het kader van het project 'WO2-verhaal Gezocht'. Rijnbrink, de Gelderse Bibliotheken en Erfgoed Gelderland gingen van maart tot en met mei 2021 op zoek naar Gelderse oorlogsverhalen. Lees meer inzendingen in de special Getuigen van de Oorlog.

Rechten

Willemien Wolters-Niewhoff, CC-BY-SA