Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 2

Op de boerderij in Groningen

Gelukkig werd de familie Augustin uiteindelijk naar een veilige plek gebracht. ‘We zijn op 2 of 3 januari 1945 terechtgekomen in Baflo, boven Groningen. Wij werden daar ’s avonds verwelkomd op een boerderij met een hele grote villa. De vrouw des huizes stond klaar met een grote lantaarn en een mand met allerlei eten: brood, melk, eieren en boter. Echt een warm welkom. We hebben ons geïnstalleerd, en naast het huis was er een soort melkkamer met daarin ook een bedstee. En de mensen die gemolken hadden, zetten die emmers daar neer en daar mochten wij ook tien liter van gebruiken. Ik lag met mijn zus van vijftien in een kleine bedstee. “Ja, we gaan weer omdraaien.” Dat moest je echt afspreken omdat het zo klein was.’

Spelen in de strobalen

‘We kwamen daar niks tekort. We hadden alleen geen kleding voor de winter, terwijl het een hele strenge winter geweest is. Wel hadden we pyjama’s bij ons, die waren dan blauw of roze. Mijn zus was nogal een handige, en zij zei: “ik ga die broeken verven, dan lijkt het net of het veel warmer is.” Gelukkig konden we de klompen lenen van de kinderen van de boer. Verder mochten we ook spruitjes plukken op het land en wat je eventueel verder nog nodig had. En dan stond je dus met die klompen in de klei, en dan wilde je een stap doen, maar dan bleven die klompen zitten. Dan stond je in de modder! We hebben koeien gemolken, we hebben in de strobalen gespeeld, op grote knollen gezeten. Ik heb lammetjes geboren zien worden. Voor ons was het eigenlijk wel een leuke tijd daar. Ook konden we naar school, want in een café in het dorp werd er lesgegeven. Met Pasen konden we schaatsen, want rondom dat huis was een hele grote gracht. Nou, schaatsen hadden wij natuurlijk niet, dus we gingen allemaal schaatsen uitproberen. Die hebben ze waarschijnlijk opgetrommeld bij deze of gene. Maar zo koud was het toen. Omdat het Pasen was, kregen we een hele mand met eieren en bloemen. Dat was geweldig! Ja, die mensen hadden genoeg. Ze hadden paarden, schapen en koeien. Dat was ook leuk voor ons.’

Terug naar huis

‘Op een gegeven moment werd mijn vader gebeld vanuit Arnhem, zo rond 28 april, met het bericht of hij naar Arnhem kon komen om bij de AKU, en thuis, een beetje de boel op te ruimen. Maar hij moest alleen, wij mochten niet mee. En wat heeft hij gedaan: paard en wagen, wij erin, en we zijn drie dagen onderweg geweest richting Arnhem. Hij zei: “ik ga toch niet alleen!” Onderweg hebben we bij een boer in het hooi geslapen. In Deventer was een Baileybrug, een noodbrug. De paarden konden daar niet tegenop, dus daar stonden we dan. Mijn vader is toch maar uit de wagen gegaan. Daar waren toen ook nog Duitsers, en die hebben meegeholpen om eroverheen te komen, om de paarden en de kar een zetje te geven. Dat je denkt, hoe is het mogelijk? Dan was je tenminste in het goede gedeelte van het land. Dat waren jonge Duitsers die dachten: “laten we die kar maar een zetje geven”. En wij mochten niks zeggen. We zaten in een soort huifkar. Ze hebben daar ook niet binnenin gekeken. “Denk erom, mond dichthouden!”, zei mijn vader. Dat is eigenlijk heel spannend en naar geweest, want het was allemaal nog voor de Bevrijding. Het was eigenlijk een beetje een wazige periode: het ene deel was wel en het andere deel was niet bevrijd.’

Bevrijding

‘Uiteindelijk zijn we in Velp terechtgekomen, want wij mochten Arnhem niet in. Mijn vader wel, want hij had een permit, een bewijs. Dat was voor zijn werk, maar ook om thuis de boel een beetje op te ruimen. Want er was een bominslag geweest aan de zijkant, precies op de plek waar we eigenlijk hadden moeten schuilen als er een bombardement was gekomen. Toen hebben we drie weken in Velp gezeten, en in de tussentijd had mijn vader alles aardig opgeruimd. In Velp hebben we de Bevrijding meegemaakt. En toen kwamen we terug in Arnhem. Eerst kookten we op een soort noodkacheltje buiten. Er was een hoop rotzooi op straat, ongelooflijk! Wij noemden onze straat, de Dalweg, het ‘paardenpad’, want de straat lag helemaal vol troep.’ Na terugkeer in Arnhem zag Agnes na lange tijd haar broer eindelijk weer terug en overheerste vooral de opluchting dat ze de oorlog overleefd hadden.

Souvenir

Een belangrijke drijfveer voor Agnes om over haar ervaringen te vertellen, is een souvenir dat ze kreeg van een Canadese militair. ‘Bij ons voor de deur stonden allemaal amfibievoertuigen met Canadezen. En wij waren kinderen van acht en elf jaar. Nou, die Canadezen vonden kinderen, tja.. Er waren ook vaders bij. Mijn vader sprak een behoorlijk woordje Engels, dus hij heeft ze nog eens uitgenodigd voor een kopje koffie of thee, of anders gewoon voor een praatje. Ik was in die tijd jarig, en toen kreeg ik een klein doosje van een Canadees. Er zat een rozenkrans in, maar die heb ik inmiddels stuk gebeden.’ Het presentje herinnert Agnes aan haar ervaringen tijdens de oorlog en symboliseert tegelijkertijd ook haar dankbaarheid voor de Canadese bevrijders.

Dit is verhaal gemaakt op basis van een interview met Agnes Welling-Augustin door Jelle van de Graaf (Rijnbrink) in het kader van 'WO2-verhaal Gezocht'. Het verhaal is opgedeeld in twee delen. Lees het eerste deel hier.

Lees de overige ingestuurde verhalen in de Special 'Getuigen van de Oorlog'.

Rechten

Interview en verhaal - Jelle van de Graaf (Rijnbrink), CC-BY-NC-SA