Scheepswrak gevonden in Doesburg

Een vissersboot door de eeuwen heen

Het wrak in het Zwarte Schaar bij laag water

Interpretatie van de gevonden scheepsresten

In 2015 werd door de archeologen van de gemeente Zutphen een scheepswrak gedocumenteerd dat grotendeels vrij op de drooggevallen oever van het Zwarte Schaar in Doesburg lag. Dit is een oude IJsselarm die de Fraterwaard ten noorden van Doesburg omsluit. Het scheepswrak was bekend, maar was nog niet gedocumenteerd.

Het wrak bleek circa 50 meter westelijker te liggen dan eerst werd beschreven. Het wrak ligt in het slik en komt bij een lage rivierstand boven water. Wegens erosie-gevaar gaf gemeente Doesburg het Team Archeologie van de gemeente Zutphen opdracht om de resten te documenteren. Alleen het zichtbare gedeelte van het schip is in kaart gebracht. Het blijkt te gaan om een vissersboot met een breed voorschip, ronde boeg en smal, spits achterschip. In de basis gaat het om een platbodem die gebouwd is met eiken spanten en liggers. Het gaat vrijwel zeker om een schip dat oorspronkelijk is gebruikt in de zeevisserij en dat later is aangepast als riviervisserschip. Dit fenomeen is historisch gedocumenteerd.

Van zeevisserij naar ankerkuilvisserij

Het schip is te classificeren als een ‘schokker’ of meer specifiek als een ‘bons’. Dergelijke schepen werden op de rivieren vooral gebruikt voor de ‘ankerkuilvisserij’. Het schip werd met zijn kop in de stroming vastgelegd met een anker. Aan de zijkant werd een lang net uitgegooid met een grote vierkante opening, de zogenaamde ‘kuil’. Dit net lag op de bodem van de rivier en werd uit het water gehesen via een katrol aan de mast. Hiervoor werd het oorspronkelijke zeevissersschip aangepast, waarbij in dit geval betonnen ballast is aangebracht tussen de spanten (korven) om het schip meer stabiliteit te geven. Ook de ijzeren huidbeplating aan de buitenzijde zijn pas na 1911 eraan gebouwd als speciale rivierschokkers. De meest opvallende aanpassing is echter de dieselmotor die later is toegevoegd aan de boot.

Datering

Het is niet gelukt om het schip exact te dateren, maar op grond van uiterlijke kenmerken en historische achtergrondinformatie is het aannemelijk dat het om een negentiende-eeuws schip gaat dat in de jaren twintig of dertig van de twintigste eeuw verbouwd is. Tot wanneer het schip precies gefunctioneerd heeft, is onduidelijk.