Tolhuis nummer 5 of Museum Vaal

Na de aanleg van de straatweg van Arnhem naar Apeldoorn in 1843 worden er tolhuizen gebouwd. In Apeldoorn is dat Tolhuis nr. 5 en de eerste tolgaarder is Evert Lammers uit Arnhem. In 1864 wordt Johannes Theodorus Vaal tolgaarder, maar hij is ook jachtopziener en dierenpreparateur. In 1880 wordt de tol opgeheven, maar de familie Vaal blijft er wonen. Johannes Vaal begint koffiehuis 't Apeldoorns Museum.

In 1899 komt aan de kant van de spreng een theetuin. Johannes Vaal gaat op 78-jarige leeftijd met pensioen en zijn schoonzoon Marten Lamark neemt de zaak over. Na een verbouwing in 1915 noemt hij het tolhuis Museum van Natuurlijke Historie. Na enkele jaren verkoopt Marten het huis aan Jeppe de Vries, sigarenfabrikant. Rond 1930 werkt Geert van der Sluis als caféhouder in de zaak en is er een speeltuin bijgekomen. In 1938 komt Jeppe de Vries als caféhouder in het voormalige tolhuis wonen. In de jaren veertig en vijftig staat het tolhuis weer bekend als Museum Vaal. Zelfs de weg er schuin tegenover heet Museumlaan (nu Chopinlaan). Vanaf de jaren zeventig is het restaurant De Olde Herberg in het tolhuis gevestigd.