Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Henk Dijkerman © Privécollectie Els Dijkerman
De laatste oorlogsdagen en de bevrijding in Laren
<p>Els Dijkerman schrijft ons het volgende: 'mijn overleden vader, Henk Dijkerman uit Laren, heeft in de laatste dagen van de oorlog en de hierop volgende...
Bennie Polman © Privécollectie familie Polman
De laatste dagen van Bennie Polman, 13 – 17 november 1944
<p>In de Achterhoek was een kleine groep van Jehovah’s Getuigen actief. Ze wilden Hitler Duitsland niet ondersteunen maar ze gingen ook niet in verzet. De...
Jan Kreijenbroek © Jan van de Lagemaat CC BY NC SA
Bombardement binnenstad Zutphen 1944
<p>Op 14 oktober 1944 werd een deel van de Zutphense binnenstad verwoest. Het stationsgebouw werd zwaar beschadigd. Het was de bedoeling van geallieerde bommenwerpers de...
Willem Sandberg, veertien dagen Vredestein © Regionaal Archief Rivierenland CC BY NC
Onderduikers in Kerk-Avezaath
<p>75 jaar geleden ontving de familie Van Mourik twee bonnen. Een van Muh Dresden voor tien kuikens (als er weer eten en een hok is)...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
Warnsveld, Monument Canadese Militairen. © Pacobobo cc-by-sa 3.0
Gevallen in Warnsveld
<p>Bij het monument aan de Kerkhofweg in Warnsveld staat een monument met daarop 36 namen. 35 namen van Canadese soldaten en een naam van...
Het 'oorlogszakboekje' van Alofs © Gerard Alofs
Van krijgsgevangen naar groot verlof: een persoonlijk relaas
<p>Gerard Alofs uit Wehl had net zijn onderwijzersexamen afgerond aan de Sint Ludgeruskweekschool te Hilversum, toen hij op 28 augustus 1939 op het raam van...
Defilé van de bevrijders © Maker onbekend, collectie Stadsmuseum Doetinchem
De opluchting van de bevrijding op alle fronten
<p>Ton Smits vertelt ons: '10 mei 1940. Ik was vijf toen de oorlog uitbrak. Door het keukenraam zag ik die morgen druk pratende buurtbewoners die...
Reconstructie van de verstopplek op Ridderstraat 29 bis (Culemborg) © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Ridderstraat 29 bis
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Monument voor gefusilleerden tijdens april-mei staking 1943 op de Waterberg in Arnhem © ir. J. Enklaar  (1950), foto Theo Brink, Kunst in de Publieke Ruimte Arnhem CC-BY-NC-ND
April-meistakingen 1943
<p>Van 29 april 1943 tot en met 3 mei 1943 hebben 500.000 Nederlanders het werk neergelegd uit protest tegen de Arbeitseinsatz. De staking begon bij...
Boerderij Struikjesveen. © Privécollectie familie Garritsen, cc-by
Herinneringen aan de laatste oorlogsfase
<p>Op 11 april 1945 steken Canadese troepen ter hoogte van de Wilpse Klei de IJssel over en trekken richting Loenen en Beekbergen. Drie dagen later...
Foto Rijk Bennis, uit de tijd van dit verhaal © Privécollectie Rijk Bennis
Tienjarige kinderen spelen in de restanten van de oorlog: een groot spel?
<p>'Terug van de evacuatie kwamen we terecht in een omgeving waar het geweld van de oorlog een duidelijk spoor had achtergelaten in Arnhem. We waren...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Geen Arbeitseinsatz, maar onderduik in Babberich
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). Hij vond tijdens de Tweede Wereldoorlog...
Marie Lucassen © Gerard Alofs
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 1
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 ‘in betrekking’ bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
Frans Rouwen in zijn woonkamer, 2021 © Ina Brethouwer
Frans Rouwen uit Kranenburg (Vorden) ziet in mei 1940 het nazileger langsmarcheren
<p>Frans Rouwen is begin 1935 geboren op de Kranenburg achter café-kruidenier-zaal Schoenaker aan de Ruurloseweg. Het katholieke gezin Rouwen telt negen kinderen en Frans is...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
“Kunt u voor mijn papegaai zorgen?”
<p>Mijn opa en oma Steven en Maria van der Sluis woonden met hun gezin met 5 kinderen aan het eind van de oorlog op het...
Derk Jan Pardijs © Privécollectie familie Pardijs
Derk Jan Pardijs uit Leesten (1880 – 1945)
<p>Landbouwer Derk Jan Pardijs stamt uit een al eeuwenlang in de Graafschap gevestigde familie. Met vrouw Tonia en de kinderen woont hij op 'de Boggelaar'...
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 1
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Zuilichem, met opa Gerrit Kanselaar © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
'Bleekneusjes' in huis in Zuilichem
<p>Na de oorlog werden veel kinderen naar het platteland gestuurd om aan te sterken. Ook de grootouders van Hannie van Wijk – Ermstrang wilden wel...
De schoenen met het briefje met daarop het adres © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
Vriendschap door De H.A.R.K.
<p>De familie van Hannie van Wijk – Ermstrang heeft, door een paar witte schoenen, een bijzondere relatie gekregen met John, Laura en Bob in Amerika....
Steven Dorrestijn © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'We moeten eruit, want anders gaat het niet goed'
<p>Tijdens de luchtlanding van Market Garden landden glijders op het land van de boerderij waar Steven Dorrestijn (1921) opgroeide. Steven vertelt over de eerste drie...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Op weg naar bevrijding
<p>De laatste oorlogsjaren waren moeilijk voor Trudy Rietveld en haar familie, die vanuit Arnhem naar Putten was geëvacueerd. Ze vertelt vanuit haar herinneringen</p>
Cea van Dillen-Janssen © Erfgoed Gelderland CC-BY
Duitse krijgsgevangenen in Wijchen en Alverna
<p>In Wijchen woonden vanaf het najaar van 1944 veel evacués. Zo ook Cea van Dillen-Janssen en haar familie, die vanuit de Ooijpolder naar een veiliger...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
In gesprek met Henk Alards bij het WO2-café © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Henk, het bevrijdingskind
<p>Henk Alards is nog steeds heel emotioneel als hij vertelt over de laatste 1,5 jaar van zijn 75-jarige leven. Na een jarenlange zoektocht weet hij...
In deze ovenkamers vonden twintig gezinnen een veilig onderkomen tijdens de Slag om Arnhem in september 1944
Opvang in Steenfabriek de Panoven
<p>Na een vermoeiende tocht vanuit Angeren bereikte de familie Kleberg uit Arnhem uitgeput een boerderij in Lathum. De familie, bestaande uit zeven personen met een...
Opoe Wiegertje © Privécollectie Van Wijk - Ermstrang
Brakel als 'Partizanennest'
<p>In september 1944, werd, mede door de Slag bij Arnhem, de S.S. nog fanatieker in de vervolging van jonge mannen, joden en verzetsstrijders. Het scheelde...
Reconstructie van de verstopplek op Bradaal 49 in Culemborg © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Bradaal 49
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Voorblad van het radio-dagboek van Wim de Gunst © Willem van Norel CC BY NC
Een bijzonder radio-dagboek uit de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf eind 1943 waren Wim de Gunst (1928-2006) en Freek Broekhuizen actief in het verzet. Bij de familie De Gunst aan de Beekstraat luisterden de...
Het wrak van de Spitfire © Sander Woonings
Claude Mervyn Wheatley neergestort vlakbij Herwen
<p>Op Goede Vrijdag 22 Maart 1940, om ongeveer 12:00 uur lokale tijd uur, stortte Spitfire PR IB N3069 neer bij de Oude Waal net ten...
IJskelder Mariëndaal (2007) © H. Weltje
Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)
<p>Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders...
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Onderhoud aan een Spitfire van de 322 (Dutch) Squadron RAF © PD
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 2
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Theo Schuurman (links, met het stropdasje), op ca. tienjarige leeftijd na de oorlog © Privécollectie Schuurman
Herinneringen van een Dinxperse jongen in oorlogstijd
<p>Theo Schuurman, geboren in Dinxperlo (1936) vertelt ons hoe hij de Tweede Wereldoorlog als jonge jongen in Dinxperlo heeft beleefd.</p>
Agnes Welling-Augustin vertelt over de evacuatie uit Arnhem © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 1
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Maria Wolters, haar broer Leo (onderwijzer in Lichtenvorde), bakker Wolters en zijn vrouw © Via Bram Opschoor
Voedselhulp van de familie Wolters uit Silvolde
<p>Bram Opschoor vertelt ons over hoe zijn familie dankzij voedselhulp de Tweede Wereldoorlog overleefde: 'geboren ben ik in 1939 in Rotterdam. Onbewust van het feit...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Colonne tanks tijdens het begin van Operatie Veritable © PD
De Treffers en Operation Veritable
<p>Op 8 februari 1945 begon Operation Veritable, de grootste militaire aanval ooit in Nederland. De eerste beschietingen waren vanaf het voetbalveld van De Treffers in...
Een pagina uit het dagboek van Egbert Schretlen © in copyright RAN/familie Schretlen
Het oorlogsdagboek van Egbert Schretlen
<p>Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Egbert Schretlen met zijn familie op de Kopse Hof in Nijmegen-Oost. In het Regionaal Archief Nijmegen liggen van Egbert een...
Piet van Mourik en Dicky van Mourik-Jansen © Privécollectie familie van Mourik
Leven en overleven in oorlogstijd
<p>Leven en overleven in oorlogstijd ‘Waren we maar thuisgebleven.’ Woorden van haar moeder die Dicky zich herinnert als de dag van gisteren. ‘Ik was nog...
J.G. de Vries ('Bub') in 1942 © Candy Leeuwis CC BY NC
Onderduikers en onwelkome gasten in Apeldoorn
<p>Daisy Juncker was zestien jaar toen de oorlog uitbrak. In 1998 heeft zij haar herinneringen over de oorlogsjaren in Apeldoorn op papier gezet. Mevrouw Juncker...
Gedachtenisprentje van vader en zoon Pijnappel © Via Karin Hippmann - Pijnappel
Bombardement nabij molen De Hoop in Oud-Zevenaar
<p>Molenaar Wilhelmus (Willem) F.J. Pijnappel, geboren op 26-08-1878 en zijn zoon Johannes J.J. Pijnappel, geboren op 29-04-1911 kwamen om tijdens een luchtaanval. Het was een...
Victor Ritschie © Privé V. Ritschie
Hoe ik aan de dood ontsnapte, maar Annie het leven liet
<p>De heer Victor (Vic) Ritschie stuurde ons zijn herinneringen, over de gebeurtenissen rond het bombardement op NIjmegen. 'Kun je als zesjarig jongentje al verliefd zijn?...
Het briefje van Spaan © Privécollectie Familie Spaan/via Willem van Norel CC BY NC
Portemonnee met brief
<p>Op zondagavond 10 december 1944 werden vader Eibert Spaan en zijn zoon Willem met een aantal buurtgenoten bij de boerderij van de familie Bouw op...
C. Schook, rechts onder tafel © Privécollectie C. Schook
Cees Schook en de Slag om de Grebbeberg
<p>De vader van Cees Schook vocht bij de Slag om de Grebbeberg binnen het roemruchte Tiende Regiment Infanterie, sectie zware mitrailleurs (van de twaalf man...
Evert Hüsken © Privécollectie Marcel de Bont
Het oorlogsverhaal van Evert Hüsken (1916-2000)
<p>De opa van Marcel de Bont legde zijn oorlogsherinneringen vast op een oude bandrecorder. Marcel zelf maakte hier podcasts van, waardoor het oorlogsverhaal van Evert...
De kustenaar Bezaan maakte een serie houtsnedes van de tragedie in Putten. © Nationaal Archief PD
De oorlog in de herinneringen van Trudy Rietveld – Deel 2
<p>Trudy Rietveld maakte in 1944 de razzia in Putten mee, direct nadat zij gevlucht waren voor het oorlogsgeweld in Arnhem. Ze vertelt over haar herinneringen.</p>
Oorlogsmonument bij de IJssel (gemeente Voorst), als herinnering aan de oversteek van de geallieerde troepen op 12 april 1945 op deze plaats © Gouwenaar/Wikimedia CC BY 1.0
Kind in oorlogstijd
<p>"In mei 1940 zijn we naar Welsum verhuisd en hebben bij mijn Opoe ingewoond. Na ongeveer acht maanden zijn we naar Terwolde verhuisd. Toen was...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl