Verdwenen kasteel Harselo in de gemeente Ede

Harselo ligt in de Kraats, een gebied ten westen van Bennekom, en is vóór 1388 in bezit van Hendrik van Brienen. Hij verkoopt zijn bezit aan Rutger van Randwijk en zo komt dit huis in het bezit van Gadert Van Stramprade, muntmeester en landrentmeester van Gelre.

Familie Van Boecop tot Harselo

Het geslacht Van Stramprade blijft eigenaar tot 1506, waarna Arendt toe Boecop het huis overneemt. Zijn familie breidt het eenvoudige versterkte huis uit tot een imposant kasteel met een symmetrisch voorfront met twee torens. Om het kasteel loopt een brede gracht en het poortgebouw is tevens duiventoren. Het geslacht Toe Boecop houdt Harselo anderhalve eeuw in bezit en heeft veel invloed in Bennekom en omgeving. In de oude dorpskerk verwijzen nog verschillende grafstenen naar het geslacht Van Boecop tot Harselo. De volgende heer, Joachim van Eck, moet Harselo in 1655 verkopen als gevolg van zijn slechte financiële situatie.

In de steek gelaten door de eigenaren

Johan van Arnhem, heer van Rosendael, wordt via zijn moeder leenopvolger van Harselo. Hij is burgemeester van Arnhem en ambtsjonker van Ede en woont maar zelden op het kasteel, dat dan ook in verval raakt. Bovendien sterft hij kinderloos en het kasteel komt in handen van de familie Torck. De laatste eigenaren wonen al niet meer op het kasteel en dit vervalt steeds meer door gebrek aan onderhoud. Reinhard, de laatste eigenaar uit het geslacht Torck, laat Harselo rond 1814 afbreken. In 1877 verwerft de familie Pallandt het bezit en verkavelt het in 1901 in vijf percelen en verkoopt die vervolgens.

De overblijfselen van een trots bezit

Van het eertijds trotse kasteel rest bovengronds het vroegere poortgebouw. In 1833 is dit verbouwd tot boerderij. In het metselwerk van dit rijksmonument is nog de boog van de doorrit van de poort te herkennen. Tijdens onderzoek in 2003 hebben archeologen de precieze plaats van het oorspronkelijke gebouw met slotgracht bepaald.

Bron:

• Kastelen in Gelderland (Uitgeverij Matrijs, 2013)

Rechten

Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY