De Hessenweg

Hessenwegen & De Veluwe

De belangrijke Hessenwegen die de verbinding tussen Nederlandse Hanzesteden en de haven van Amsterdam vormden, liepen over de Veluwe. Dat was voor de Hessenwagens een gevaarlijk gebied met stuifzanden, bijna onbegaanbare uitgesleten zandwegen en struikrovers. De Hessenweg in Lunteren ligt tussen Ginkel en Barneveld en loopt over Meulunteren en De Goudsberg. Met de komst van de trein verdween deze oeroude vorm van internationale transport met hessenwagens en -karren.

Hessenwagens

De hessenwagens waren lange 'ladder'-wagens met een open voor- en achterkant waarover zeil kon worden gespannen. Ze werden hoog opgestapeld met handelswaar, verpakt in kisten, balen pakken en tonnen. De voerlui transporteerden niet alleen aardewerk en ijzer uit Duitsland, maar ook oosterse waar waaronder specerijen, koper en zilver, glas uit Venetië, zijde uit China en tapijten uit Perzië. Hoewel het maximale laadvermogen drieduizend kilo bedroeg was meer laadgewicht dan 1100 kilo in Nederland niet toegestaan, omdat de zandwegen waarover ze trokken dat niet konden verwerken. Hessenwagens werden getrokken door minstens drie paarden maar vaker door een vier-, een zes- of soms zelfs een zevenspan.

De ''Hessen''

De voerlui van de hessenwagens en –karren waren afkomstig uit de deelstaat Hessen in Duitsland en werden daarom ook wel ''hessenvoerlui'' of ''hessen'' genoemd. Ze mochten vanwege hun kostbare lading een zwaard dragen. Uit veiligheidsoverwegingen – denk aan ongelukken en berovingen - reden de wagens meestal in konvooi. Langs de route lagen de herbergen waar de voerlui overnachtten en de wagen met lading, in een zogenaamde doorrijdschuur veilig kon worden gestald. Een groot aantal van deze herbergen in Twente, de Achterhoek en de Veluwe is nog steeds intact gebleven. De belangrijkste in- en uitvoerhavens en daardoor de bestemming van de hessenwagens, waren steden als Venetië, Genua, Florence, Brugge en later Antwerpen, Amsterdam, Bremen, Hamburg en Lübeck.

De Hanze in Nederland en Europa

De steden die de hessenkarren op hun tochten als bestemming hadden, waren veelal Hanzesteden, genoemd naar de Hanze, het machtige middeleeuwse economische samenwerkingsverband van handelaren en steden. Ze behielden hun positie tot het einde van de zeventiende eeuw. Het doel van de Hanze was om de handel te beschermen en uit te breiden. De Hanze probeerde dan ook een monopolie positie te verwerven door de concurrentie uit te schakelen en opkomende handelscentra te bestrijden. Binnen de Hanze werden afspraken gemaakt over de voorwaarden voor het lidmaatschap, het vervoer van goederen door de handelshuizen en de steden waar die goederen verscheept of overgeslagen mochten worden. Hanzesteden stelden regels en financiële verplichtingen vast voor de aangesloten leden. Er waren meer dan zeventig Europese steden aangesloten. Nederlandse Hanzesteden zijn onder meer Zwolle, Kampen, Deventer, Zutphen, Amsterdam. Deze steden waren belangrijke handelscentra voor de Hessenwagens.

Rechten

Museum Lunteren, CC-BY-NC