Over waterconflicten en wandelingen op Avegoor

Op de kaart van Syn Hoocheyts Wiltbaen tot Dyren, die stadhouder Willem III in 1654 heeft laten tekenen, is te zien dat de Oude Ruitersbeek vanaf Middachten richting Hof te Dieren stroomt. Ter hoogte van Avegoor splitst deze beek zich in een deel dat naar Hof te Dieren loopt als ‘Meulenbeeck’ en een deel dat verder gaat als ‘Rutterbeeck’ richting Ellecomse polder.

Een eeuwenoud waterconflict

Deze waterverdeling heeft eeuwenlang geleid tot conflicten tussen de eigenaren van deze twee landgoederen. Het Hof te Dieren was afhankelijk van het water uit de bronbossen van Middachten ’tot gerijff van de moelen, als oock de vijvers tot Dieren souden connen dienen’. Geograaf en cartograaf Van Geelkercken doet in 1648 verslag van een conflict tussen Hof te Dieren en Avegoor. Ook vermeldt hij op een kaart uit 1646 dat er sprake was van achterstallig onderhoud met betrekking tot waterafvoer op het terrein van Avegoor. Zo schrijft hij onder andere dat “een oude waeter Stoijinge [stuw] ten deel vergaen en(de) met hout en(de) Rijt bewassen [met opslag en riet begroeid]”, de “Eijcken waeter Goet [eikenhouten water-goot] was van(den) van Ellekom ontstucken gebroeken [in stukken gebroken] alsoo datse leckten niet tegen staende Soo lijp [liep] noch een halff voet waeters daer duer“. Het lijkt erop dat dit conflict in de eenentwintigste eeuw eindelijk opgelost is.

Water voor het wandel- en waterpark

Niet alleen was (en is) er water nodig voor de vijvers van Hof te Dieren. Ook Avegoor werd halverwege de negentiende eeuw omgevormd tot een waterpark en een weidepark waar wat te beleven viel. De weduwe Wendela Eleonora van Reede-Boreel van Hogelanden, die niet op Middachten kon blijven wonen na de dood van haar man, heeft hoogstwaarschijnlijk de familie Van Lunteren gevraagd om ontwerpen te maken om de verbrokkelde percelen tot een evenwichtige eenheid van park en huis om te vormen. Tuinarchitect Hendrik van Lunteren en zijn zoon Samuel waren al druk bezig op andere landgoederen in de directe omgeving. Hij zorgde ervoor dat ook Avegoor aangepast werd aan de eisen van de tijd door een landschappelijke tuin met gebogen wandelpaden en verrassende doorkijkjes rondom het huis aan te leggen. Hendrik van Lunteren heeft op Avegoor de aanwezige waterpartijen omgevormd tot kabbelende waterstroompjes en spiegelende vijvers in een romantisch wandelpark met bruggetjes, dat soepel overgaat in het omliggende landschap van de Ellecomse polder.

Project Havikerwaard

In de winter van 2017-18 vond de laatste ingreep in de loop van de beek plaats. Achter Avegoor is de Oude Ruitersbeek weer in zijn vertrouwde bedding gelegd. Hij meandert nu weer door de uiterwaarden richting IJssel. De opstuwing van het water in de Havikerwaard is bedoeld om vernatting van de bronbossen op Middachten te bewerkstelligen. Dit zorgt voor een bijzondere flora en fauna.

Rechten

Marianne Poorthuis, ErfgoedLeeft, in opdracht van de Oudheidkundige Kring Rheden Rozendaal. Met dank aan Stichting Kasteel Middachten.