Liefdesgevecht op leven en dood

Het burlen van de edelherten is op de Veluwe meestal vanaf half september, als de temperatuur daalt, wekenlang  te horen. De herten zijn dan in hun bronsttijd. Het zijn ook de weken waarin de boswachters van Geldersch Landschap & Kasteelen met een groepje van 20 mensen de bossen intrekken en geduldig gaan zitten wachten op de komst van de herten.

Stil en geduldig

Een lokmiddel of -geluid wordt niet gebruikt. Het belangrijkste is stil en geduldig zijn, soms twee uur lang. Kleine kinderen kunnen daarom niet mee. Boswachter John Ter Horst: "Geduldig wachten op wat er komen gaat, dat is belangrijk. En regelmatig wordt dat wachten beloond. Dan zien we eerst de hindes aankomen, vaak een roedel van 15 tot 20 exemplaren, soms ook enkele. Dan volgt het plaatshert, de baas. En dan komen er nog enkele andere mannelijke herten, de zogenoemde bijherten."

Hindes dekken

Het plaatshert probeert de hindes, zijn vrouwen, bij elkaar te houden zolang ze bronstig zijn. Een onmogelijke taak, want dat kan weken duren en al die tijd loeren andere herten op de hindes. Meestal lukt het het plaatshert maar vijf, zes dagen om de baas te spelen en enkele hindes te dekken. Al die tijd eet hij niets en drinkt hij alleen water. "Ze raken langzaam maar zeker uitgeput", zegt Ter Horst. "Dat is het moment voor een ander hert om toe te slaan. Hij wil wat hindes van het plaatshert afpakken en dat kan leiden tot een nietsontziend gevecht."

Het gevecht

Het gevecht tussen twee edelherten om de gunst van de hindes, lijkt in eerste instantie op een spel. Met een soort paradepas proberen ze elkaar te imponeren. Vervolgens komen ze dichter bij elkaar en als er dan niet een wijkt, gaan ze met elkaar het gevecht aan. Met hun geweien proberen ze de ander te verwonden en uit te putten. Soms duurt de strijd anderhalf uur. Het eindigt als een van de twee het opgeeft en wegloopt. Ter Horst: "En op dat moment rent soms de ander nog snel op hem af en probeert hem in de flank te raken. De prik die ze dan krijgen is meestal dodelijk."

Ritueel

Als het plaatshert verliest neemt de winnaar zijn plaats in. Enkele dagen later kan het ritueel zich herhalen en wordt ook dit plaatshert uitgedaagd en waarschijnlijk verdreven door een concurrent. Dit bronsritueel van edelherten is in Nederland alleen op de Veluwe te zien. Daar verblijven er ongeveer 2500.

Wie samen met de boswachter van Geldersch Landschap & Kasteelen herten in de bronsttijd wil horen en misschien ook zien, kan zich opgeven voor een van de bronstexcursies die de stichting van half september tot begin oktober organiseert. Deelname: € 12,50 p.p., donateurs GLK gratis op vertoon van jaarkaart. Reserveren is noodzakelijk via www.glk.nl/evenementen.