Kasteel Leyenburg in de Lingewaal

Onzichtbare en zichtbare resten

Luchtfoto kasteel Leyenburg in Vuren, 1964

De plek waar ooit het machtige kasteel Leyenburg stond, 1994.

De in 1986 gevormde gemeente Lingewaal bestaat uit een in de middeleeuwen omstreden grensgebied tussen Gelre en Holland. Verschillende takken van de familie Van Arkel hebben er toentertijd kastelen gesticht, zoals het geslacht Van Leyenburg. In het begin van de vijftiende eeuw wordt er oorlog gevoerd door de familie Van Arkel met de graven van Holland, de bisschop van Utrecht en de hertog van Gelre.

Het kasteel komt op de kaart te staan

Uit een leenregister van de graven van Holland weten we dat er rond 1340 toestemming is verleend voor het vrij van tol aanvoeren van bouwmaterialen voor een kasteel. Dit wordt in 1374 voor het eerst genoemd onder de naam Leyenburg. De kasteelheer Arent van Leyenburg stamt af van het geslacht Van Arkel en vervult aan het einde van de veertiende eeuw in Holland belangrijke bestuurlijke functies. Zo is hij als vertegenwoordiger van de graaf van Holland baljuw en rentmeester van Amstelland en Waterland.

Conflict met de graaf van Holland

In de tijd van de Arkelse oorlog (1401-1412) raakt Arent van Leyenburg in conflict met de graaf van Holland, Albrecht van Beieren, en kiest de kant van Gelre. Zijn kasteel wordt in beslag genomen en lijdt schade. Na een verzoening in 1406 krijgt Arent Leyenburg weer terug en in 1410 ontvangt hij zelfs een bijdrage voor het herstel van zijn kasteel.

Kasteel Leyenburg wordt een dubbelheerlijkheid

De Hollandse adellijke familie Van Arkel bouwt op de grens van Holland en Gelre aan het riviertje de Linge een burcht. Heukelum wordt in 1272 voor het eerst vermeld. In de late middeleeuwen en de zestiende eeuw vormen Heukelum en Leyenburg een dubbelheerlijkheid. Kasteel Heukelum overleeft de tijd, maar kasteel Leyenburg wordt verwoest en vervalt op den duur.

Onzichtbare en zichtbare resten

Rond 1872 zijn de laatste resten van kasteel Leyenburg verdwenen en in 1910 wordt het terrein geëgaliseerd. Na het vinden van een gedeelte van een muur worden in de jaren 1963-1964 opgravingen gedaan. De resten van een vierkante voorburcht en een rechthoekig hoofdgebouw worden teruggevonden. Bij het kasteel hoorde een ronde toren en brede grachten, maar de snelweg A15 loopt over de meeste resten heen. Archeologische restanten van kasteel Leyenburg zijn nu alleen nog in het museum van Leerdam te zien.

Bronnen: