Grachten en dam(men): de doorgang naar Noord-Germanië

Een nieuw plan

In de periode van Drusus was het een rumoerige tijd in onze streken. De Romeinen zochten manieren om Noord-Germanië onder hun controle te brengen. Het gaat ongeveer om het huidige gebied van Noord-Nederland, Noord-Duitsland en Zuid-Denemarken. Dit bleek echter minder makkelijk dan ze in eerste instantie dachten. De Romeinse legers, die vanaf de Rijn richting het noorden en oosten Germanië binnendrongen, stuitten op veel verzet van verschillende Germaanse volken. Er moest een andere strategie bedacht worden om de Romeinse controle over de regio te houden.

Een andere route

Keizer Augustus vertrouwde op Drusus dat hij een manier zou vinden om de Germanen in de regio onder de duim te krijgen. Drusus was een ervaren en inventief legerleider en kwam met een plan. Naast de Germanen vanaf de Rijn en de Lippe over land aan te vallen, bedacht hij een plan om ook Romeinse legers via de Noordzeekust van Germanië (Noordoost Nederland en Noordwest-Duitsland) en de Noord-Duitse rivieren (Eems, Weser en Elbe) het land in te sturen. Dit was echter wel wat werk, want de Noordzee was toen erg gevaarlijk. De Romeinen ontweken dan ook het liefst deze zee, wanneer ze via een binnendoor-route ook hun bestemming konden bereiken.

Om zijn troepen veilig te vervoeren richting de Germaanse noordkust, probeerde Drusus een andere route te vinden dan via de Noordzee en langs de kust van het tegenwoordige Holland. Er was echter geen geschikte binnenlandse waterverbinding tussen de Rijn en de Waddenzee. Waarschijnlijk stippelde hij een route uit via Lacus Flevo (Flevomeer). Lacus Flevo was een meer ten noorden van de Rijn en was de voorganger van de Zuiderzee en het latere IJsselmeer.

De waterwegen van Drusus

Om de schepen met troepen via Lacus Flevo naar Noord-Germanië te transporteren, moest er een waterweg komen tussen de Rijn en de Waddenzee via het meer. Drusus legde daarom waarschijnlijk een kanaal of een serie kanalen aan. Tot op de dag van vandaag weten we helaas nog niet precies waar deze kanalen lagen. Archeologen hebben lange tijd gedacht dat deze kanalen in het gebied van de IJssel zijn aangelegd. Deze theorie wordt echter tegenwoordig minder geloofd, aangezien uit recente onderzoeken blijkt dat de rivier de IJssel vanaf Doesburg richting Kampen pas is doorgebroken in de Vroege Middeleeuwen. Veel later dan de Romeinse tijd dus. Archeologen kijken nu vooral naar de Utrechtse Vecht als mogelijke locatie van de kanalen. In de prehistorie was hier namelijk al een zijtak van de Rijn. Maar waarschijnlijk was deze tak rond het begin van de jaartelling niet geschikt om met schepen in te varen.

De Dam van Drusus

Je denkt misschien nu: “Wat heeft de Dam van Drusus met dit verhaal te maken?” In deel 1 van dit tweeluik werd gesproken over de dam die waarschijnlijk bij Herwen heeft gelegen. En die meer water toe moest laten tot de Rijn. Nou, de dam van Drusus was cruciaal om de oorlogsroute, via onder meer de kanalen, open te houden. Het water dat bij de dam werd onttrokken aan de Waal stroomde vervolgens door de Rijn. Hierdoor steeg niet alleen het waterpeil in de rivier, maar ook in de kanalen. Zodat de Romeinse troepen van Drusus waarschijnlijk makkelijk via Lacus Flevo naar de Waddenzee konden varen. De dam van Drusus was dus niet alleen een belangrijk knooppunt voor het Romeinse vervoer in de regio, maar ook voor de militaire campagnes tegen de Germanen.

Dit verhaal is het tweede in een miniserie over het project Romeinse Limes gemeente Zevenaar. Lees hier het eerste verhaal en hier het volgende verhaal. Deze serie verscheen ook in de Zevenaar Post.

Rechten

Wouter Hinrichs, 2021, CC-BY-NC