Een chronogram boven de kerkdeuren

Als herdenking aan de Slag om Arnhem

In september 1994 werd, na een restauratie van drie jaar, de Eusebiustoren weer in gebruik genomen. Dit moment viel samen met de herdenking van 50 jaar Slag om Arnhem. Bij deze herdenking werd een bijzondere tekst boven de deuren bij de hoofdingang van de Eusebiuskerk onthuld.

Tekst

Deze, in hardsteen gebeitelde tekst, luidt: 'Voor U staat hIer eUsebIUs reChtop en fIer, Vaak besChoten en zo Lang gekWeLD gerestaUreerD en In praCht hersteLD'. Opvallend is dat er enkele letters als hoofdletter geschreven zijn en bovendien in een andere kleur. Het is niet alleen een gedicht, maar tevens een jaartal vers, een chronogram genoemd. De heer Bernard Grothues heeft dit chronogram gemaakt. Op twee manieren is het jaartal 1994 terug te vinden in de tekst, namelijk door de cijferwaarden van de letters, die in het Latijn getalwaarden hebben, bij elkaar op te tellen of door het aantal woorden - 19 - en het totaal aantal letters - 94 - te tellen. Ter verduidelijking: M = 1000, D = 500, C = 100, L = 50, X = 10, W = VV= 10, U = V = 5, Y = IJ = II = 2, J = I = 1. Tot het jaar 1600 werd D = 500 in het chronogram niet meegeteld.

Chronogrammen

Chronogrammen komen over de hele wereld voor, maar waren vooral heel populair in Europa tijdens de Renaissance en Barok. Het woord chronogram is afgeleid van de Griekse woorden ‘chro-nos’ wat tijd betekent en ‘gramma’ wat letter betekent. Traditioneel werd een chronogram in het Latijn gemaakt, maar er zijn in veel verschillende talen voorbeelden te vinden. Ze werden vroeger gebruikt in boeken, uithangborden, grafzerken, medailles en gevelstenen. Op deze manier wilde men een stichtingsjaar of herdenkingsjaar voor het nageslacht levendig houden.