Droogscheerdersscharen in het familiewapen van Middachten

De oorsprong van het voeren van een familiewapen ligt in de tweede helft van de twaalfde eeuw. De herauten of de ridders op het slagveld hanteerden fel gekleurde wapenschilden om zich aan de medestanders en tegenpartij herkenbaar te maken. Op de wapens zijn tevens symbolische voorstellingen te zien, ook wel emblemen genaamd, die al eerder ontstonden. Bij het wapen van Middachten zijn dat de vier scharen om aan te duiden dat de heren van Middachten onderdeel uitmaakten van een vierschaar, een soort rechtbank. 

Diverse elementen

Het familiewapen van Middachten draagt een schild, een helm, een helmteken, helmkleden en een wrong. Het familiewapen kan verder getooid zijn met schildhouders, voetstuk en een spreuk (op een lint). Hierbij is het schild het belangrijkste onderdeel van het familiewapen. Oorspronkelijk had het wapen van Middachten geen helmteken. De gaande vos is overgenomen van het wapen van de heren van Steenre (Steenderen) in de veertiende eeuw. Een gaande vos duidt op een verandering; dit in tegenstelling tot een staande vos. Het familiewapen van Middachten bevat ook een barensteel. Dit is een brisure (breuk) waarmee het wapen van een zoon zich onderscheidt van dat van zijn vader.

De droogscheerdersscharen

Een in het oog springend element in het wapen van de diverse geslachten van Middachten is de droogscheerdersschaar. Droogscheerdersscharen dienden om de uitstekende vezeleindjes, aan het oppervlak van het weefsel, tot een bepaalde hoogte, af te scheren. De totale lengte van een droogscheerdersschaar is meestal 130 cm en kan 25 tot 40 kilo wegen. Dit in tegenstelling tot een schaapscheerdersschaar die slechts 23 tot 32 cm lang is en maximaal 200 tot 350 gram weegt. Bij deze schaar worden beide bladen bewogen. De bladen van de schaapscheerdersschaar zijn puntig om diep in de vacht van het schaap te kunnen doordringen.

De vierschaar en de schaarmannen

De vier droogscheerdersscharen verwijzen naar de vierschaar: het symbool voor de rechtspraak. In het frans wordt de droogscheerdersschaar ‘Force’ genoemd, dat macht betekent. In dit geval dus een verwijzing naar de rechterlijke macht. Een vierschaar bestaat meestal uit een ‘rechter’ met drie schaarmannen (wapens met drie scharen verwijzen naar een drieschaar).

Met dank aan Hub Akkermans, textielingenieur en dessinateur

Bronnen

• M. Duhamel du Monceau, L’ART DE LA DRAPERIE en ook: Encyclopedie de Diderot et d’Alembert.
• D. Buddingh, De schaar en schaarmannen, 1872.

Rechten

Marianne Poorthuis, ErfgoedLeeft, in opdracht van Stichting Kasteel Middachten, CC-BY