Donatusprocessie in Vragender

Wie is Donatus?

De Heilige Donatus behoort tot de catacombenheiligen, wat betekent dat er historisch niets bekend is over hem. In 1652 werd zijn gebeente uit de catacomben van de Heilige Agnes bij Rome overgebracht naar het jezuïetenklooster in Munstereifel (Nordrhein-Westfalen). Volgens de legende barstte er tijdens de overbrenging van de relieken een hevig onweer los. Toen men de heilige aanriep, klaarde het onmiddellijk op. 

De Donatusbroederschap

Op 29 januari 1878 werd door de aartsbisschop van Utrecht de ‘Vereniging of broederschap ter ere van de Heilige Donatus te Vragender’ opgericht. De rooms-katholieke kerk van Vragender kreeg een kleine kapel met het Donatusbeeld en een Donatusreliek. In de kluis van de pastorie bevindt zich nog steeds een ronde reliekhouder met een botsplinter van Donatus.

De broederschap legde weinig verplichtingen op: bij inschrijving verklaarde men de Heilige Donatus tot patroon te nemen en men beloofde naar zijn voorbeeld te zullen leven en erop te vertrouwen door zijn voorspraak gevrijwaard te blijven van een onvoorziene dood en van de gevolgen van donder en bliksem, hagel en storm. Men ontving samen met het bewijs van inschrijving een medaille, met op de voorzijde de afbeelding van Donatus die als Romeins legionair met de punt van zijn wijsvinger de bliksem op afstand houdt. Dit is omrand met de tekst: ‘H. Donatus bid voor ons’. Op de keerzijde van de medaille is gegraveerd: ‘Broederschap van den H. Donatus’.

Aanbidding thuis

In Vragender en omgeving had men naast de Sint-Donatusmedaille een beschermprentje of een plastiek van Donatus in huis en de stallen. Bij het uitbreken van een onweer maakte men een rondgang door het huis, sprak men het gebed van de heilige uit en rinkelde men met een belletje. Ook kwam het voor dat men wijwater in vier hoeken van het huis sprenkelde, en de rozenkrans bad.

Ter bedevaart

Daarnaast kwamen velen uit de omliggende plaatsen naar Vragender ter bedevaart op de tweede en de derde zondag van juli. De toeloop was groot, 300 à 400 mensen kwamen op deze zondagen naar de kerk in Vragender. De bedevaart kende in de jaren dertig van de twintigste eeuw haar hoogtepunt en had een regionaal karakter. 

Het recreatieve element was bij de Donatusbedevaart niet onbelangrijk. De jongens vanaf 16 jaar wisselden na de mis van kleren en voetbalden totdat om 15.00 uur het lof werd gezongen of de kruisweg werd gebeden. De slotregel: ‘Donatus ave’ van het Donatuslied, dat na afsluiting van de plechtigheden werd aangeheven, werd door sommigen verbasterd tot: “Donatus drink mee”. De Donatusbedevaart staat ook aan de basis van menig verkering.

Bronnen en verder lezen:

• Hennie ter Bocht, Vragender Donatusbedevaartsplaats (in: Blad de Lichtevoorde nr. 55, Vereniging Oudheidkunde Lichtenvoorde), blz. 22 - 30.

•  Jo Claes e.a., Beschermheiligen in de Lage Landen (Leuven 2006), blz. 35 - 37.

• Vereniging voor Oudheidkunde Lichtenvoorde

Rechten

Olga Spekman, CC-BY-SA