De leerverwerking en schoenindustrie als erfgoed

Ontstaan 

De oostelijke Achterhoek kent eind negentiende eeuw een relatief dichte bevolking van met name kleine keuterboertjes. Voor veel van deze boeren is het noodzakelijk dat zij nevenarbeid verrichten. Dit vaak in de vorm van leerlooien of weven. Het is niet specifiek te achterhalen wanneer de eerste ambachtelijke looierijen als huisnijverheid in Lichtenvoorde zijn ontstaan. Al in 1832 bestaan er drie leerlooierijen aangetroffen in Lichtenvoorde. Looierij het Hoppenhof komt uiteindelijk in handen van de broers Hulshof in 1895 voor 510 gulden.

In 1913 verkopen zij het perceel aan Th. Sterenborg. Het hoogtepunt is in 1876 als er vijf ambachtelijke looiers in Lichtenvoorde zijn. Begin twintigste eeuw zijn er in Lichtenvoorde drie looierijen, waaronder de Stoom schoenenfabriek H.B. Sterenborg en H.A. Hulshof Stoom Leder & Schoenfabriek. Zij zijn de nekslag voor de ambachtelijke looiers die aan huis werken.

Opkomende Schoenenindustrie 

Circa midden negentiende eeuw stichten beide looierijen ook een schoenfabriek. Ook huisschoenmakers kunnen hierbij hun waren ter verkoop aanbieden. In 1876 zijn er 70 schoenmakerijen in Lichtenvoorde  en dat aantal blijft stijgen. Begin twintigste eeuw zet zich een proces in van de afbouw van de huisnijverheid. De huisschoenmakers richten zich meer op herstelwerk en speciaal schoenwerk. De grootste schoenfabriek is dan Stoom Schoenenfabriek H.B. Sterenborg. Vanaf 1912 genereert het bedrijf al zijn eigen elektriciteit en levert die ook aan het dorp. Tijdens de wereldoorlogen worden veel legerschoenen gemaakt en daarna ook artikelen als tassen en beurzen. In 1964 stopt het bedrijf door gebrek aan opvolging. 

De Koninklijke Hulshof’s Vereenigde Fabrieken 

De langste geschiedenis in Lichtenvoorde heeft H.A. Hulshof & Co. Stoom- Leder & Schoenfabriek (1876). Omstreeks 1960 is van alle oude schoenfabrieken slechts deze over. Tijdens de wederopbouw komt een nieuwe woonwijk te staan rondom de fabriek en deze komt hierdoor in de knel. Het belang van een gezonde leefomgeving wordt steeds groter en in november 2013 moet het bedrijf sluiten en wordt het overgenomen door leerfabriek Rompa en daarna door Vitelco Leathers in 2019. 

Verplaatsing van de leerlooierij in Lichtenvoorde kost volgens schattingen tien tot vijftien miljoen euro en de fabriek heeft van oudsher het recht om op deze plek te zitten. In haar historie is het bedrijf succesvol uitgegroeid tegen een oprukkend dorp en een uitdijend centrum in. 

Bronnen en verder:

• De Lichtenvoorde, Themanummer Leerindustrie te Lichtenvoorde, nr. 37 (maart 1998). 
• De Lichtenvoorde, De looierij en leerverwerkende industrie in Lichtenvoorde, nr. 36 (oktober 1997). 
• Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers

Rechten

Olga Spekman, CC-BY