De grensstreek Gelderland (langs de IJssel) - Overijssel

Deze tekst is onderdeel van de fietsroute Gelderse Grenzen gemaakt bij het Erfgoedfestival 2018: Over grenzen van Gelderland.

Transportroute

De IJssel zorgde niet alleen voor water en voedsel, maar was ook van belang als transportroute. Langs de rivier kwamen in de middeleeuwen Gelderse Hanzesteden op, zoals Hattem, Zutphen en Doesburg. Ze behoorden tot een internationaal samenwerkingsverband tussen handelaren en steden. Via het water dreven zij handel met gebieden in Duitsland en Scandinavië. In de late middeleeuwen verspreidde een nieuwe religieuze beweging, de Moderne Devotie, zich vanuit Zwolle en Deventer via de IJssel naar het zuiden.

Barrière

Ook vormde de rivier een natuurlijke barrière in het landschap. Vooral in tijden van oorlog was dat van belang. Dit was bijvoorbeeld zo aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Of in het Rampjaar 1672, waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. In beide gevallen probeerde men (tevergeefs) de optrekkende vijand bij de IJssel tegen te houden.

IJssellinie

Later, in de jaren vijftig tijdens de Koude Oorlog, vreesde Nederland een Russische aanval. Om zich hiertegen te beschermen werd in het diepste geheim langs de hele rivier de IJssellinie aangelegd: een netwerk van stuwen die gesloten konden worden. Bij een dreigende aanval vanuit het Oosten zouden de stuwen sluiten en kon een groot deel van Overijssel en Gelderland onder water gezet worden. Zo kon men een opmars richting de Randstad verhinderen. Gelukkig hoefde de IJssellinie nooit echt in werking te treden. Inmiddels is hij grotendeels ontmanteld, maar in het landschap zijn de sporen ervan nog duidelijk te herkennen.