De grafheuvels bij Garderen

Het is opvallend dat de bezoekers vooral de Lage Boeschoterweg nemen en de veel mooiere route via de Hoge Boeschoterweg links laten liggen. Misschien vermijden zij deze weg bewust. Daar liggen immers, op het hoogste punt, zeven grafheuvels waar men al in de negentiende eeuw voor waarschuwde. In de achttiende eeuw zou er een galg hebben gestaan, op een plek waar volgens sommigen nog steeds af en toe een gedaante verschijnt.

3700 jaar begraven

De archeologen waren in de negentiende eeuw in ieder geval niet bevreesd. Zowel L.J.P. Janssen alsook W. Pleyte van het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden) onderzochten de heuvels. Zij vonden bij die gelegenheid aardewerk uit de Midden Bronstijd, een IJzertijd urn en een bronzen Romeinse fibula (mantelspeld). Pas in 1935 werd door A.E. van Giffen (Groningen) een grotere opgraving uitgevoerd. Bij deze gelegenheid werden belangrijke waarnemingen gedaan. De heuvels bleken 3700 jaar geleden in meerdere fasen te zijn opgeworpen en er werden tientallen begravingen gevonden. Recent onderzoek door de universiteit van Leiden heeft aangetoond dat er eerst een volwassene en een kind zijn bijgezet. Vervolgens werd 100 jaar later een krijger begraven samen met zijn bronzen zwaard. In een korte tijd werden daarna crematieresten van enkele tientallen mannen, vrouwen en kinderen bijgezet.

Wandelen langs de heuvels

Verderop langs de Hoge Boeschoterweg liggen aan weerszijde van de weg ook nog een aantal grafheuvels. Deze zijn lager en variëren van vorm, en zijn iets jonger (Late Bronstijd/Vroege IJzertijd) dan de graven op de Bergsham. Ze zijn al in de jaren twintig van de vorige eeuw onderzocht. In de twintigste eeuw zijn de grafmonumenten rijksmonumenten geworden. Waar de nederzettingen hebben gelegen is nog niet bekend: ze liggen ergens verborgen in de bossen.

Aan de oostzijde van de Hogesteeg ligt de Wildekamp. Rond de Bergsham en Wildekamp is een cultuurhistorische wandeling 'Het pad van Zus' uitgezet door een prachtig natuurgebied.

Auteur: Peter Schut