De botsing van belangen

Door intensieve samenwerking met buurgemeenten en uitbesteding van gemeentelijke diensten kon het voortbestaan van de gemeente Rozendaal steeds weer worden gerekt. In de wandelgangen van het provinciehuis kon men horen waarom.

Onvermijdelijk

De afgelopen eeuw woonde in deze kleine gemeente altijd de provinciale griffier of de commissaris van de koningin. Een mooie verklaring, maar dat neemt niet weg dat de samenvoeging van Rozendaal met een andere buurgemeente op den duur onvermijdelijk zal zijn. Dat geldt overigens niet alleen voor Rozendaal, ook gemeenten zoals Rijnwaarden en Doesburg zijn lijdelijk voorwerp in de bestuurlijke discussie.

Herkenbaar

Het proces van herindeling is in grote lijnen herkenbaar bij de vele andere gemeentelijke herindelingen die vooral in het laatste kwart van de eeuw plaatsvonden en dan met name in de Bommelerwaard, het Land van Maas en Waal en de Betuwe. Het aantal gemeenten nam in deze periode fors af; telde Gelderland in 1900 nog 114 gemeenten en in 1970 105, in 2000 was dat aantal gedaald naar 77.

55 gemeenten

Na de grote herindeling van Oost-Gelderland in 2005 heeft Gelderland nog 55 gemeenten. In de meeste gevallen botsten bij de herindeling de bestuurlijke voorkeuren met de hang van de plaatselijke bevolking, al dan niet gesteund door de lokale bestuurders, naar behoud van de zelfstandigheid van de eigen gemeente. De intensiteit van de botsing was bepalend voor de duur van het proces; niet zelden nam dat veel tijd in beslag, soms wel tientallen jaren.

Warnsveld

Een voorbeeld daarvan is Warnsveld. In 1965 liet het provinciaal bestuur de gemeenten Zutphen en Warnsveld weten dat hun samenvoeging binnen twee jaar zijn beslag moest krijgen. In 1988 amendeerde de Tweede Kamer het wetsvoorstel voor de samenvoeging van beide gemeenten zodanig, dat Zutphen de landelijke gebieden Leesten en Bronsbergen kreeg, terwijl Warnsveld Het Eiland kreeg. Grootschalige en felle protesten vanuit Warnsveld volgden. Hoewel ze vertragend werkten, konden dergelijke protestacties het onvermijdelijke niet tegenhouden. Uiteindelijk werd de samenvoeging van Warnsveld en Zutphen gerealiseerd per 1 januari 2005.

Deze tekst is een verkorte versie van een lemma uit het werk 'Gelderland 1900-2000' (eindredactie: Dolly Verhoeven).

Rechten

Ron Stevens