De bevrijding van Apeldoorn

Om de oorlog te beëindigen was er dus nog een laatste offensief nodig Dit  was gericht op het hart van Duitsland en op de ontmoeting met de uit het oosten oprukkende Russen. Op de flank van dit offensief moest Nederland verder worden bevrijd. Die taak werd opgedragen aan de Canadezen.

1st Canadian Army

In april 1945 begon het 1st Canadian Army met de uitvoering van deze opdracht. De Duitse bezetting van de Veluwe bestond in 1945 uit een allegaartje: tweederangs Volksgrenadierdivisies, maar ook uit eliteparachutisten, delen van de beruchte SS- troepen en marine- en luchtmachtpersoneel. Inmiddels hadden de Canadezen het gebied ten oosten van de IJssel in handen gekregen. Vanuit dit gebied werd de operatie Cannonshot ingezet, bedoeld om de Duitse eenheden op de Veluwe te verdrijven.

T'hello with Twello

Het begon met een rivierovergang. Op woensdag 11 april 1945 staken twee bataljons Canadezen bij Gorssel de IJssel over. Zonder al te veel tegenstand konden ze een bruggenhoofd vormen op de westelijke oever tot aan de weg Voorst - Wilp. Van daaruit rukten ze de volgende dag op in noordelijke richting  Er werd hevig gevochten en de Canadezen leden gevoelige verliezen. 's Avonds veranderden de Canadezen hun aanvalsrichting: nu ging het westwaarts, via Twello naar Apeldoorn. Twello werd diezelfde dag nog bevrijd door een gewaagde aanval van infanterie die op tanks zo hard mogelijk het dorp binnenreed. De Duitse soldaten werden volledig verrast door de Canadezen, die schietend en luid schreeuwend 'T'hello with Twello', ('naar de hel met Twello') door het dorp reden en renden.

Het plan

In de middag van 16 april naderden ook vanuit het zuiden geallieerde troepen Apeldoorn. Ze rukten op van Dieren langs het Apeldoorns Kanaal in de richting van Eerbeek. Door het mislukken van de aanvallen op de Broeksbrug en de Deventerbrug hadden de Canadezen de indruk dat Apeldoorn hardnekkig zou worden verdedigd. Het aanvalsplan werd daarom veranderd: na een zware artillerie beschieting zou Apeldoorn in het noorden en het zuiden worden aangevallen. Het artilleriebombardement zou vanzelfsprekend grote schade aan de stad en veel doden en gewonden onder de burgerij van Apeldoorn hebben veroorzaakt. Maar wat de Canadezen niet wisten was dat de Duitsers inmiddels voor het grootste deel weg waren: in Apeldoorn was slechts een kleine achterhoede achtergebleven.

De nacht van 16 op 17 april

In de nacht van 16 op 17 april wist het Apeldoornse verzet enkele Duitse soldaten, die de Deventerbrug moesten opblazen bij een Canadese aanval, ervan te overtuigen dat zij zich beter konden overgeven. Twee  verzetslieden staken in die nacht het Apeldoorns Kanaal over om de Canadezen te vertellen dat de Duitsers weg waren en de beschieting van Apeldoorn niet meer nodig was. Voordat het licht werd slopen Canadese soldaten over de bruggen naar de westkant van het kanaal. Zodra ze aan de overkant waren, schoot het verzet drie  lichtkogels af. Op dat teken werden de motoren van de Canadese tanks, jeeps en vrachtauto's gestart en daverden de Canadezen Apeldoorn binnen. Hier en daar boden Duitse sluipschutters nog weerstand, maar daar maakten de Canadese soldaten korte metten mee.

Vlaggen uit!

Het was dinsdag 17 april 1945, de bevrijding van Apeldoorn. De vlaggen gingen uit. In de stad Apeldoorn was er bijna geen doorkomen aan: de straten waren verstopt door de uitgelaten bevolking en de doortrekkende troepen. De Canadese genie bouwde in allerijl een Baileybrug over het kanaal om de beschadigde Deventerbrug te versterken. Zo duurde het tot in de middag voordat de Canadezen uit de stad via de Amersfoortseweg de opmars konden voortzetten. Delen van deze troepenmacht zijn via Hoog Soeren in westelijke richting getrokken en hebben 'en passant' dit dorp bevrijd.

Succesvol beëindigd

Bij de Echoput kregen de Canadezen al een aanval van Duitse parachutisten te verduren. Ook de kruising bij Nieuw Milligen werd hardnekkig verdedigd, eveneens door parachutisten, maar Uddel werd bevrijd. Vanuit Ugchelen trokken de Canadezen  langs de spoorlijn naar Kootwijk; dat dorp werd gezuiverd, waar na de opmars werd voortgezet. Bij Hoog Buurlo moest een andere afdeling nog slag leveren maar uiteindelijk troffen de verschillende Canadese onderdelen elkaar bij Barneveld. Daarmee werd operatie Cannonshot succesvol beëindigd.

Dit verhaal is afkomstig van de website: Apeldoornendeoorlog.nl.

Liberation Route

Het bijgevoegde luisterverhaal is geproduceerd door de Stichting Liberation Route Europe, in samenwerking met o.a. Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 en Airborne Museum 'Hartenstein'. Ga naar www.liberationroute.nl voor meer luisterverhalen over het einde van de Tweede Wereldoorlog in Gelderland.

Educatie

Bij dit verhaal is er voor leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar) en voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs (12-14 jaar) een lesbrief beschikbaar. De Liberation Route-lesbrieven sluiten aan op het landelijke verhaal over de Tweede Wereldoorlog met lokale verhalen over de oorlog en de bevrijding. De leerlingen ervaren hoe lastig het is om in oorlogstijd keuzes te maken.