De Joodse familie Schäfer

Familie Schäfer vlucht uit Duitsland

Wijnand Savelkoel heeft bij zijn woning een pluimveehouderij. In oktober 1938 vertrekt hij met zijn gezin voor een langere periode naar Soerabaja en verhuurt hij zijn leegstaande woning aan de familie Schäfer. Hoe Wijnand Savelkoel en Oskar Schäfer elkaar kenden is onbekend, maar waarschijnlijk is dit via de pluimveehouderij. Oskar had in het Duitse Karlsruhe een florerende groothandel in eieren maar vanaf 1933 verandert het tij voor hem. In dat jaar grijpt Hitler de macht en begint hij met zijn vervolgingspolitiek, hij zag de Joden als de belangrijkste bedreiging voor de Duitsers. Oskar gelooft niet dat de dictator lang aan de macht zal blijven maar als er een algemene "Juden-Boykott" wordt afgekondigd besluit hij Duitsland te ontvluchten.

Leven in Apeldoorn

Samen met zijn vrouw Meta, zoon Walter (1923), dochter Dora (1924) en tweede dochter Ruth (1929) vestigt hij zich in Apeldoorn. Met niet meer dan een paar koffers met kleding en wat spulletjes bij zich wonen ze daar vanaf augustus 1936 aan de Prinsesselaan 14. In oktober 1938 huurt Oskar voor onbepaalde tijd de woning van Wijnand Savelkoel en beheert tevens de pluimveehouderij. Nadat de Duitsers op 10 mei 1940 ons land binnenvielen verandert er vanaf 1941 veel voor de Joden en krijgen ze te maken met tal van nieuwe wetten. Het wordt Oscar Schäfer verboden nog langer kippen te houden, hierdoor valt zijn inkomen weg en moet hij zijn spaargeld opeten.

Dagelijks leven tijdens de bezetting

Het dagelijkse leven wordt door de opvoerende druk van het naziregime voor Joodse mensen steeds beklemmender en bedreigender. Zoon Walter was achttien jaar oud en was in de anonimiteit gaan werken bij een boer in Voorst. Dochter Dora, die dan zeventien is, mocht na de zomervakantie niet meer terugkeren naar de Hogereburgerschool (H.B.S.).

Apeldoornsche Bosch

Zij werd vanaf eind december aspirant leerling-verpleegkundige in het 'Apeldoornsche Bosch' een joodse psychiatrische inrichting. Dochter Ruth is twaalf en wordt na de vakantie op een apart geopende school geplaatst. Het dragen van een Jodenster wordt verplicht en de Joden proberen op allerlei manieren te vluchten of gaan wanhopig op zoek naar een onderduikadres. De razzia’s komen op gang en de mensen kunnen geen kant meer op.

Deportaties

In de nacht van 17 op 18 november 1942 is het goed mis in Gelderland. Honderden Joodse mensen worden in de grote steden uit hun huizen gehaald om afgevoerd te worden. Hieronder bevinden zich ook Oskar, Meta en Ruth Schäfer. Zij worden op 18 november in Westerbork geregistreerd en vrij snel hierop naar Auschwitz gedeporteerd. Het gezin Schäfer wordt daar op 15 december 1942 rechtstreeks naar de gaskamer gestuurd en vermoord. Oskar is dan 52, Meta 42 en dochtertje Ruth dertien.

In de vroege ochtend van vrijdag 22 januari 1943 wordt dochter Dora met het beruchte 'Apeldoornsche Bosch-transport' regelrecht naar Auschwitz gedeporteerd. Dora wordt uit het begeleidende personeel geselecteerd voor dwangarbeid. Zij overlijdt er op 19 februari 1943, achttien jaar oud.

Walter Schäfer

Zoon Walter Schäfer werkt nog steeds bij boer Wilbrink in Voorst. Op 8 februari 1943 schrijft hij een briefje naar de Joodse Raad in Amsterdam waarin hij om inlichtingen vraagt betreffende de verblijfplaats van zijn zus Dora. Walter wordt opgepakt (of verraden) op zijn werkadres en overlijdt op 17 september 1943 in de plaats Lahde in de buurt van Hannover. Hij werd twintig jaar.

Dit verhaal is ingestuurd door Peter Ansems in het kader van 'WO2-verhaal Gezocht'. Lees meer ingestuurde verhalen in de special 'Getuigen van de Oorlog'.

Zie ook Joods Monument: Dora Schäfer, Meta Schäfer & Oskar Schäfer.

Rechten

Peter Ansems, CC-BY-NC