Beekbergerwoud, de geschiedenis van een verloren oerbos

Topverhalen van de Historische Verenigingen

Het Beekbergerwoud op een kaart uit 1866

Het Beekbergerwoud, ter plaatse 'Het Woud' genoemd, of in het plaatselijk taalgebruik 'Het Wold', behoorde tot de Lierdermark. Het gebied was bij natuurliefhebbers zeker wel bekend, maar de kans dat Het Woud onaangetast zou blijven was te verwaarlozen. Dat heeft als hoofdoorzaak dat Nederland behoefte had aan landbouwgrond voor werkgelegenheid en voedselvoorziening. De woeste gronden van de markengenootschappen leverden te weinig op.

Koninklijke besluiten & kunstmest bezegelen het lot

Koning Willem 1 stimuleerde al de verdeling van de markegronden, door wettelijk vast te leggen dat een waardeelhouder al de verdeling van een hele mark kon eisen. De meeste markengenoten vreesden echter dat door het opsplitsen en ontginnen van de woeste gronden hun agrarische bedrijfsvoering in gevaar kwam. Zij weigerden hieraan mee te werken. Een Koninklijk Besluit van 24 juni 1837, dat de mogelijkheid bood van overheidswege pressie uit te oefenen om tot grondverdeling over te gaan, drukte het verzet de kop in. Het opheffen van het markenstelsel raakte in een stroomversnelling. De markenwetten van 1847 en 1886 bezegelden het lot van de marken. Een katalysator was de uitvinding van de kunstmest.

Verkoop van 'Het Woud'

In 1869 vond de verkoop van 'Het Woud' plaats in het koffiehuis de Harmonie te Arnhem. Koper was Barend van Spreekens in Velp. Hij wilde de bomen verkopen en de grond in cultuur brengen. Daarom vroeg hij medewerking van alle bewoners van de buurschappen. Het project verschafte aan veel armoedige arbeiders werk. Sommigen woonden in hutjes in de buurt. Een kleine honderd man hebben wel aan het project gewerkt. De laatste boom werd in 1871 gekapt. In 1871 begon de bouw van de boerderij en de stallen aan de Woudweg in Engelse landschapsstijl. De kenmerkende gebouwen staan er nog, bijvoorbeeld bij Tuincentrum de Woudhof.

Natuurmonumenten en herstel Het Woud

Later is een gedeelte van het voormalige oerbos van boeren opgekocht door de vereniging Natuurmonumenten, die het woud weer zoveel mogelijk in oude glorie wil herstellen.

Dit is een samenvatting van het oorspronkelijke artikel van H. van Lohuizen, gepubliceerd in het periodiek van Oudheidkundige Vereniging De Marke (1980). De inhoudsopgaves van alle jaargangen van het periodiek staan online op de website van de Vereniging. Het volledige artikel van H. Van Lohuizen is online te lezen: 'Het Beekberger Woud'.