Antoni Staring

Burgemeester, dichter en volkstaalliefhebber

Het geslacht Staring is een begrip in de hele Achterhoek. Zeker drie generaties Staring zijn belangrijk geweest voor Lochem, de Graafschap en Nederland.

Even buiten de huidige gemeente Lochem ligt het kasteeltje de Wildenborch. Van 1811 tot 1818 behoorde de gelijknamige buurtschap tot de gemeente Laren, daarna tot de gemeente Vorden. Eigenaar en bewoner Antoni C.W. Staring (1767-1840) erfde het kasteel van zijn vader en was opgeleid voor de landbouw. Ook was hij in 1811 en 1812 'maire' (burgemeester) van Laren. Ons land was toen onderdeel van het Franse keizerrijk en de maire was een machtig man. Antoni Staring volgde opleidingen in Harderwijk en Göttingen om zich voor te bereiden op het beheer van zijn landgoed. Dat deed hij op een voor die tijd bijzondere manier, met oog voor de natuur en voor de boeren en landarbeiders.

Het Schoolhuis

Zo stichtte hij een schoolgebouw nabij de Wildenborch, waar de kinderen uit de buurt onderwijs genoten van een door Staring zelf bekostigde schoolmeester. Het gebouw bestaat niet meer, maar op die plaats is nog een boerderij die het Schoolhuis heet. Daarnaast bemoeide hij zich met landbouwwerktuigen, zoals de Brabantse of Kempense voetploeg die hij aankocht en verbeterde. Hij kweekte en importeerde bijzondere boomsoorten, die nog bij het kasteel zijn te bewonderen. Bovendien had de waterhuishouding zijn warme belangstelling. Hij zorgde kort na 1800 voor verbetering van de Veengoot, wat hem in conflict bracht met het stadsbestuur van Lochem.

Liefde voor taal

Naast dat alles was Antoni Staring ook nog eens bekende dichter. Nu nog kunnen velen zijn gedichten, zoals Het hondengevecht, over de geschiedenis van de bereisde Roel, declameren. Dit gedicht is hieronder te vinden. Staring gaf in zijn stukken blijk van grote belangstelling voor de plaatselijke geschiedenis en folklore, zoals in De hoofdige boer, dat speelt in Almen, en in de Jaromir-cyclus, onder meer gesitueerd in Lochem en Zutphen. Het gedicht Lochem behouden beschrijft de geschiedenis van 'de hooiplukker', die in 1590 een poging de stad bij verrassing in te nemen, verijdelde. In het verhaal Nicolaas de notaris heeft Staring het leven van de Lochemse patroonheilige Gudula beschreven. Verder had hij grote belangstelling voor de volkstaal, het dialect, waarvan hij als een van de eersten een woordenlijst maakte.

Het hondengevecht door A.C.W. Staring

Bereisde Roel zag op zijn togten
geweldig veel! Twee Bullebijters vochten,
voor 't wijnhuis, in een kleine Poolsche stad,
terwijl hij juist aan 't venster zat:
"Zulk vechten, Menschen! - - Zij verslonden
malkander letterlijk! Met iedren hap, ging oor
of poot er àf - en glad als vet er dòòr!
Ons scheiden kwam te laat! Wij vonden
het restjen: - op mijn eer,
de staarten, en niets meer."