Afvalcontainers in de binnenstad van Culemborg

Kijkgaten

De plaatsing van containers is archeologisch begeleid. Hierbij zijn onder de bouwvoor ophogingslagen, structuren, sporen en vondsten, daterende vanaf de dertiende eeuw aangetroffen. Hier volgt een kleine greep uit de resultaten. Bij de Zandstraat zijn mogelijk resten van de dertiende-eeuwse nederzetting van Lanxmeer aangetroffen. Nabij het Sint Janskerkhof zijn menselijke skeletresten aangetroffen. Muurresten van het grotendeels verdwenen Jeruzalemklooster zijn bij de Kapelhof gezien. Niet onbelangrijk zijn ook de ophogingslagen. Het vondstmateriaal dat hierin aanwezig was plaatst deze hoofdzakelijk in de veertiende en vijftiende eeuw, toen men nog vooral houten huizen bouwde. Daarbovenop lag, direct onder het huidige straatniveau, een laag met vijftiende/zestiende-eeuws materiaal doorlopend tot en met de twintigste eeuw.

De Schoonrewoerdse stroomgordel

Een ander resultaat van deze kijkgaten is echter ook dat deze een inkijkje geven in de natuurlijke ondergrond van Culemborg. Dit bleek van belang voor de verwachtingen- en waardenkaarten van de gemeente en het daarop gebaseerde beleid. De Omgevingsdienst Rivierenland heeft nu de bestaande beleidskaart en de achterliggende waarden- en verwachtingenkaarten geactualiseerd op basis van de nieuwe inzichten. Er is een theorie dat Culemborg in de middeleeuwen op de zandige bedding van de verlandde Schoonrewoerdse stroomgordel is ontstaan. Vanwege de betekenis van deze stroomgordel voor de geschiedenis van Culemborg is opnieuw naar de archeologische data gekeken, nu specifiek voor de bodemopbouw en de ligging van de Schoonrewoerdse stroomgordel. De profielen die in kader van de afvalcontainers gedocumenteerd waren bleken, in combinatie met de resultaten van andere booronderzoeken, hierbij van onschatbare waarde. Een harde uitspraak over de ligging van de Schoonrewoerdse stroomgordel was desondanks maar deels mogelijk. Wel werd met het plaatsen van de afvalcontainers duidelijk dat in het centrum van Culemborg een duidelijk zandpakket aanwezig is.

Dit verhaal is afkomstig uit de Gelderse Archeologische Kroniek 2018.

Literatuur

• Berendsen, H.J.A., Cohen, K.M. & Stouthamer, E., 2001: Maps and Cross-sections, Chapter and addendums in Berendsen & Stouthamer, 2001: Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands, Assen
• Cohen, K.M.; Stouthamer, E.; Hoek, W.Z.; Berendsen, H.J.A.; Kempen, H.F.J.,
  2009: Zand in banen : zanddieptekaarten van het Rivierengebied en het IJsseldal in de provincies Gelderland en Overijssel, Utrecht.
• K.M. Cohen, E. Stouthamer, 2012: Vernieuwd digitaal basisbestand paleogeografie van de Rijn-Maas delta. Beknopte toelichting bij het Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta. Dept. Fysische Geografie. Univ. Utrecht
• Kodde, S.: 2017: Kijkgaten in de stad. Een archeologische begeleiding van de plaatsing van afvalcontainers. ADC-rapport 4379, Amersfoort.

Rechten

Daniël Stiller en Huib Jan van Oort, CC-BY-SA