Tachtigjarige Oorlog aan de Waal

Deze tekst maakt onderdeel uit van de special Verbeelding van de Waal, de Waal als barrière, thema Strijd aan de Waal.

Oranje Limes

Met de Opstand tegen Spanje kwam de landsverdediging van de grond. Dijken en rivieren gingen daarin een sleutelrol spelen. Zo kreeg langs de Waal, van Schenkenschans tot Gorinchem, een linie van wachttorens, zogenaamde Mauritstorens, en schansen gestalte. Deze linie wordt ook wel aangeduid als Mauritslinie of Oranje Limes.

Strijd in de Bommelerwaard

In 1599 ondernamen de Spanjaarden een grootscheepse aanval op Zaltbommel en sloegen het beleg voor de stad. Dit beleg mislukte echter doordat de bevelhebber van de opstandelingen, graaf Maurits van Nassau (1567-1625), een schipbrug liet slaan over de Waal om de stad vanuit de Tielerwaard te bevoorraden. In een poging hun positie in de Bommelerwaard alsnog te consolideren, legden de Spanjaarden bij Heerewaarden een nieuw fort aan, genaamd Sint Andries. De open verbinding tussen Maas en Waal bij Heerewaarden was van groot strategisch belang omdat die mogelijkheden bood beide rivieren te beheersen. De Spanjaarden spraken dan ook van ‘de bril van Holland’ en de opstandelingen van ‘de sleutel van Holland’.

Strijd met water

Soms werden dijken doorgestoken om het water in de strijd te gooien. Zo werd begin zeventiende eeuw door het maken van een coupure in de Waaldijk bij Druten het Land van Maas en Waal blank gezet. De inundatie moest de Staatse troepen bij het strategische belangrijke Grave ontzet geven.

Bronnen

• Cultuurhistorische waarden in het Gelderse rivierendijklandschap, 1994. Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.
• Historische atlas van het rivierenland, 2014. M. de Bruijn en S. van Doornmalen.

Vervolg: Tachtigjarige Oorlog: Schenkenschans

Rechten

Marieke Muilwijk, in opdracht van De Bastei, Nijmegen, CC-BY-SA